Rechtsontwikkeling bevorderen, luisteren naar de samenleving en signalen geven aan de wetgever: dat waren de belangrijkste speerpunten van de Hoge Raad in 2018. Om arresten ook onder de aandacht van een breed publiek te brengen, heeft de Hoge Raad korte videotoelichtingen gegeven, onder meer bij de zaak-Gerrit Schotte en de zaak-Guus K.
Rechtseenheid
Dat blijkt uit het jaarverslag 2018 van de Hoge Raad, dat op 2 april is gepubliceerd. “De Hoge Raad neemt beslissingen in individuele zaken,” zegt president Maarten Feteris van de Hoge Raad in een toelichting op rechtspraak.nl. “Maar de taak van de hoogste rechter gaat verder. Hij moet ook zorgen voor de rechtseenheid en de rechtsontwikkeling in ons land. Op die manier kan de Hoge Raad niet alleen bescherming bieden aan partijen die een zaak aan hem voorleggen. Hij kan daarmee aan veel meer mensen de richting wijzen op juridisch gebied, duidelijkheid bieden hoe de wet moet worden uitgelegd. Het bijdragen aan de rechtsontwikkeling is tegenwoordig de kerntaak van de Hoge Raad.”
Maatschappelijke ontwikkelingen
In het jaarverslag komt uitgebreid aan de orde hoe de Hoge Raad zorgt voor rechtsontwikkeling en rechtseenheid. In alle drie de rechtsgebieden straf, civiel en belasting zijn conclusies geschreven door het parket en arresten gewezen door de Hoge Raad. In het jaarverslag wordt per rechtsgebied een kleine selectie van uitspraken belicht die in 2018 een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van het recht. Deze arresten zijn – anders dan de voorgaande jaren – wat meer in beschouwende en bespiegelende zin beschreven. Er worden vragen beantwoord als: ‘Waarom is dit arrest van belang geweest voor de rechtsontwikkeling’, Wat betekent dit?’ en ‘Welke juridische en maatschappelijke ontwikkelingen speelden op de achtergrond?’
Sociale media
Verder zal Hoge Raad, om te kunnen rechtspreken, goed moeten luisteren naar wat er leeft en speelt in de juridische praktijk en in de samenleving zelf. “Niet om met de laatste wind van de dag mee te waaien, maar wel om voeling te houden met wat er leeft,” betoogt Feteris. De Hoge Raad heeft dat in 2018 gedaan door meer contact te zoeken met de samenleving om te weten wat er speelt. Bijvoorbeeld door intensief en interactief gebruik van sociale media, de jaarlijkse open dag, het geven van lezingen, het bijwonen van discussiebijeenkomsten het ontvangen van studenten en scholieren, en ook contacten met andere rechters.
Signalen aan de wetgever
De contacten met de wetgever blijven van groot belang, omdat de wetgever en de rechtspraak de rechtsregels vormgeven. Hiertoe geeft de Hoge Raad in zijn jaarverslag de zogenoemde ‘signalen aan de wetgever’: als de Raad juridisch-technische onvolkomenheden in wet- en regelgeving constateert. De Hoge Raad kan de signalen ook in arresten geven. In 2018 gebeurde dat tien keer.
De Hoge Raad deed in 5416 zaken uitspraak. In 2017 waren dat er nog 5758. Het parket van de procureur-generaal nam 1695 conclusies in 2018, tegen 1688 in 2017.
