We kunnen er niet vaak genoeg op hameren, en daarom hanteren we die hamer hier nog maar weer eens: in het Engels is er een kolossaal verschil tussen if en when.
In de welbekende notendop: when gebruik je wanneer je er, normaalgesproken, bijna zeker van bent dat iets gaat gebeuren: When Monday comes, the court will sit. If gebruik je als een resultaat (nog) helemaal niet zeker is: Please let us know if you have any problems with the attached. (Lees de blog “Als als is indien, is als if! (1)” voor meer hierover.)
Het lastige voor Nederlanders die Engels gebruiken, zit ‘m in drie dingen:
- When lijkt wel erg veel op ‘wanneer’.
- Het Nederlands kent niet zo’n afgebakend betekenisverschil: ‘als’ en ‘wanneer’ kan je over het algemeen met elkaar verwisselen zonder dat het veel verschil maakt.
- Het is niet zo zeer een grammaticaal verschil, als wel een betekenisverschil.
Om dat laatste puntje te illustreren: grammaticaal gezien kan je net zo goed zeggen If Monday comes, the court will sit, maar dan loop je rond met het apocalyptische gevoel dat de wereld vóór die maandag is vergaan. En zo kan je ook zeggen Please let us know when you have any problems with the attached, maar dan ga je ervan uit dat de ontvangende partij zéker problemen gaat krijgen met het openen van het aangehechte document. Zeg dan ook nooit tegen een Engelstalige: He will call you if he comes back from his holiday, want dan suggereer je dat de kans groot is dat hij helemaal nooit meer terugkomt. Gebruik: when (tenzij hij op vakantie is in Kabul of aan het duiken is op een plek met veel witte haaien, natuurlijk).
En als een Engelssprekende Nederlander eenmaal doorheeft waar en wanneer hij if en when moet gebruiken, komt gelijk de volgende vaak-gemaakte fout bovendrijven: het gebruik van het werkwoord will (en het daarvan afgeleide would) in zinsdelen die met if en when beginnen. Dus niet: When you will arrive tonight, we will go out for dinner, maar gewoon: When you arrive tonight, we will go out for dinner.
De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat wij dat niet héél erg vaak zien, maar bij zinsdelen die met if beginnen en gevolgd worden door would, juist des te vaker. Een aantal voorbeelden uit de praktijk van de laatste weken:
- If I would have (moet zijn: have) to write a legal document in English, I would need help from someone who has more experience in writing in English.
- If I would have chosen (moet zijn: had chosen) another Master’s program, such as European Law or International Law, I might have had more experience with writing in English.
- If we would have been (moet zijn: had been) more thorough, we could have caught this issue.
- If Party A wishes to enforce performance and this claim would be (moet zijn: is) allowed by the court, Party A will have to comply with all the agreements made. (NB: deze fout is extra jammer: If … wishes is prima, maar dat moet je dan wel voortzetten in het zinnetje na and (=nevenschikkend voegwoord) en daar dus ook een gewone tegenwoordige tijd van maken: is)
Een belangrijke tip derhalve: in een zin(sdeel) dat begint met if of when, gebruik NOOIT will of would!! (Met als enige uitzondering als when een vraagwoord is: When will I see you again?, zongen de Three Degrees al, grammaticaal correct).
Waarschijnlijk is de oorzaak van deze fout het Nederlandse ‘zou’, dat op het gehoor zo lijkt op het Engelse would; in iedere zin hierboven proef je als het ware dat de schrijver wil zeggen: resp. ‘Als ik een Engels document zou moeten schrijven, dan…’, ‘Als ik een ander Master zou hebben moeten kiezen dan…’, ‘Als we nauwkeuriger zouden zijn geweest dan…’, et cetera.
Nog wat ifjes en whennetjes: je ziet nog steeds regelmatig de uitdrukking: if, and only if… of ook: if, but only if… Dit gebruik wordt, met name in juridische teksten, met klem afgeraden. Het voegt niets toe en meer woorden kunnen alleen maar verwarrend zijn. Als je in voorkomende gevallen al wat extra nadruk wil geven, dan zou only if al genoeg moeten zijn, maar ook dat wordt afgeraden, hetzij met wat minder klem.
Ook if and when komt nog regelmatig voor, maar ook if and when voegt uiterst zelden iets toe en kan, opnieuw, voor verwarring en ambiguïteit zorgen. Mocht je het toch nodig vinden om iets dergelijks te benadrukken, gebruik dan as and when.
