In mijn werk heb ik te maken met professionals en hun organisaties, zoals advocaten, medisch specialisten en accountants. Deze professionals kenmerken zich vaak door een zelfde basishouding. Een professional is meestal autonoom, eigenwijs, kritisch, heeft een grote behoefte aan vrijheid en zelfstandigheid en heeft de overtuiging dat hij beter is dan zijn collega’s/baas. Deze eigenschappen zorgen ervoor dat de professional goed in zijn vak is, maar kunnen tegelijkertijd een hindernis zijn voor het samenwerken in een organisatie. Het doorvoeren van veranderingstrajecten in organisaties van professionals is vaak een lastige zaak. Veranderingen die worden ‘voorgeschreven’ zal hij niet volgen. Hij luistert niet en gaat zijn eigen gang. Dit laatste zal een probleem worden in deze financiële onzekere tijden, waarin veranderingen nodig zullen zijn om te overleven.
De financiële crisis gaat namelijk niet aan organisaties van juridische professionals voorbij. In het buitenland is dat al meer zichtbaar dan in Nederland. In Amerika en Groot-Brittannië vindt er een ontslaggolf in de advocatuur plaats en veel kleinere kantoren gaan failliet. In Nederland is het nog niet zo ver. Wel is het aannemelijk dat in Nederland de winstdelen van partners zullen dalen. En mogelijk dienen ze door middel van een kapitaalinjectie in hun eigen onderneming te investeren, zoals echte ondernemer betaamt. Dat zal naar mijn mening niet zonder slag of stoot gaan, want de hiervoor geschreven kenmerken van professionals zullen daarbij in de weg staan.
Het leiderschap in organisaties met juridische professionals zal op de proef worden gesteld. Directeuren en besturen van juridische organisaties zullen duidelijke lijnen moeten uitzetten, het ondernemerschap van eigenwijze juristen dienen te stimuleren, dienen te improviseren en durven te investeren. Men moet ook durven om lange termijn beslissingen te nemen. Een voorbeeld hiervan is het aannamebeleid. Veel kantoren stellen een vacaturestop in. Begrijpelijk maar niet altijd wijs. In 2002/2003 deden veel kantoren hetzelfde. Dit resulteerde een aantal jaren later in een krapte op de markt voor ervaren juristen en een gat in de opbouw van het kantoor en in de opleidingscapaciteit. Ook in financieel slechte tijden moeten organisaties van professionals blijven investeren in hun mensen. Dat betekent nieuwe mensen aannemen en blijven investeren in de ontwikkeling van het huidige personeel.
Maar misschien is nog wel de grootste uitdaging van directies en besturen om alle professionals/partners op één lijn te krijgen. Dat is onder ‘normale’ omstandigheden al een van hun belangrijkste uitdagingen, maar dat is nog lastiger in een tijd waar juridische professionals onder druk staan. Hoe overtuig je partners dat ze inkomen moeten inleveren en tegelijkertijd moeten blijven investeren? Hoe zorg je ervoor dat de menselijke maat behouden blijft? Hiervoor is goed leiderschap vereist en dat is in de juridische wereld geen automatisme.
Natuurlijk biedt de crisis ook kansen. Een aantal rechtsgebieden, zoals arbeidsrecht, incasso en faillissementsrecht zal in deze tijden groeien. En het schijnt ook zo te zijn dat in financieel slechte tijden er meer scheidingen plaatsvinden. Dat brengt me bij een eigenschap waar iedere leider en ondernemer over dient te beschikken: optimisme! En dat geldt zeker in organisaties van juridische professionals.
Mr. M. van de Griendt is adviseur bij Dialogue Coaching & Consultancy.
