U stond een jongeman bij die ruim elf gram cocaïne op zak had. De gemeente legde hem een last onder dwangsom op van 5.000 euro. U kon als advocaat daar niets meer tegen doen?
Tegen dergelijke beslissingen kan bezwaar worden gemaakt. De invulling van zo’n bezwaar lijkt bij herhaalde overtreding van de Opiumwet wel wat ingewikkeld. Welke argumenten zou je naar voren brengen tegenover de gemeente/burgemeester? Ik zou toch graag (over enkele weken of maanden) weer wat cocaïne willen verkopen ondanks dat het verboden is? Of: ik vind 5.000 euro wel erg veel als ik weer drugs heb verkocht, 1.000 euro is gezien de opbrengsten redelijker?
Als deze verdachte voor de strafrechter had moeten komen, dan had die zaak misschien wel een jaar geduurd. Nu was het snel afgedaan. Daar is wat voor te zeggen.
Dat klopt, maar niet op deze manier. Dat een met meer waarborgen omklede rechtsgang langer duurt, brengt niet mee dat er dus maar voor een oplossing moet worden gekozen waarbij de rechten van betrokkenen worden uitgekleed. Zorg er juist voor dat er voldoende middelen komen om strafzaken sneller te kunnen behandelen. Dat dit nu niet lukt is het gevolg van jarenlang bezuinigen op de strafrechtketen. Investeer extra in een goed functionerend OM en rechtspraak en zorg voor goede rechtsbescherming. Zorgvuldigheid is belangrijker dan efficiëntie.
Ziet u vaker dat gemeenten straffen opleggen? In welke vorm geschiedt dat en voor welk type delicten?
Nee dit is echt een nieuwe aanpak, waarbij heel duidelijk is dat het een financiële sanctie betreft. Eerder werden door de burgemeester ook al woningen gesloten op basis van art. 13b Opiumwet, terwijl dat in veel gevallen echt geen redelijk doel diende en dus feitelijk een straf was voor de bewoners. In die gevallen werd het reparatoire doel van de regeling (sluiten van junkenpanden waar veel overlast van werd ervaren) gebruikt voor situaties waarin maar een beperkte hoeveelheid verdovende middelen werd aangetroffen, terwijl die woningen verder geheel los stonden van drugshandel. Het was stuitend om te merken hoe weinig kritisch de bestuursrechter deze zaken beoordeelde terwijl mensen langdurig op straat werden gezet. Het is dan ook goed dat de Raad van State naar aanleiding van de toeslagenaffaire heeft aangeven onder andere dit soort zaken anders te gaan beoordelen.
Straffen opleggen behoort al lang niet meer alleen tot het domein van de strafrechter. Ook het Openbaar Ministerie legt transacties en andere strafbeschikkingen op. Ook dat vindt u zorgelijk?
Ja meer dan. Bij het opleggen van strafbeschikkingen door het OM is al eerder uit onderzoek gebleken dat in een aanzienlijk deel van de gevallen een straf werd opgelegd terwijl er eigenlijk geen – of onvoldoende – bewijs was en bovendien meestal zwaardere straffen worden opgelegd dan de rechter waarschijnlijk zou hebben gedaan. Ik heb zelf meermalen ervaren dat ik namens een cliënt verzet instelde tegen zo’n strafbeschikking en dat de eerstvolgende reactie van het OM was dat de zaak werd geseponeerd bij gebrek aan bewijs! Ik vraag me af hoeveel gevallen er zijn waarin er geen verzet is ingesteld en er dus ten onrechte strafbeschikkingen zijn opgelegd waaraan mensen dus een strafblad hebben overgehouden.
Uw cliënt, de jongeman met de cocaïne, moest nu 5.000 euro aan de gemeente betalen. Hoe was, naar uw inschatting, zijn straf geweest bij de strafrechter? Hoe hogere of lagere boete?
Waarschijnlijk zou in het geheel geen boete zijn opgelegd. Meestal wordt in dergelijke gevallen een werkstraf opgelegd, tenzij het onzalige taakstrafverbod van art. 22b Sr zich daartegen verzet. Een geldboete is als modaliteit namelijk meestal niet zo geschikt voor kleinere dealers, die het financieel al niet zo breed hebben.
Als ik het voor het zeggen had…
Zou het opleggen van een straf weer worden overgelaten aan een objectieve rechter, maar zou ik er vooral zoveel mogelijk voor willen zorgen dat de mensheid (veel) beter met elkaar en de aarde zou omgaan.
Wat is niet over u bekend wat wel interessant is?
Dat sterrenkunde een hobby van mij is. De wereld buiten de aarde is fascinerend, zowel in de verschijnselen die je daar aantreft, als ook in de gedachte dat de antwoorden op de echt grote vragen daar verborgen zijn.
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
Wat mijn werk betreft het uitgangspunt dat iedere macht moet worden gecontroleerd en beperkt. Zowel de huidige tijd als de geschiedenis leert dat als dit niet gebeurt het vroeg of laat uit de hand loopt en de maatschappij niet meer op een rechtvaardige manier functioneert.
Welk boek las u het laatst?
Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer.
Wat staat er bovenaan op uw bucketlist?
Hoewel het nu niet haalbaar lijkt zou ik heel graag een ruimtereis maken of een bezoek brengen aan het ISS. Het lijkt me geweldig om letterlijk en figuurlijk van een afstand naar de aarde te kijken en deze in het perspectief van het gehele heelal te zien.
Met welke beroemdheid zou u in een gevangeniscel willen zitten?
Met Barack Obama. Hij lijkt me een heel inspirerend en positief ingesteld persoon die weet hoe de wereld op interessante vlakken als geopolitiek en economische belangen in elkaar steekt.
Benieuwd naar de studententijd van Michiel Lamers? Kijk hier.
