Mr. van de week is Mies Westerveld, die het boek ‘De toekomst van de toegang tot het recht’ schreef dat 15 mei bij Boom Uitgevers verscheen. Westerveld nam in november na 20 jaar afscheid van de Universiteit van Amsterdam, waar zij hoogleraar Sociaal verzekeringsrecht en buitengewoon hoogleraar Sociale rechtshulp was. Daarnaast was zij acht jaar Eerste Kamerlid voor de PvdA.
Hoe ziet de toegang tot het recht er in de toekomst uit?
Het blijft natuurlijk wensdenken, hoe ‘de toekomst’ eruit ziet is van zoveel factoren afhankelijk. Maar ik hoop op een slimme mix van digitale verworvenheden en menselijke empathie. En niet te vergeten strijdvaardigheid. Want het gaat bij toegang tot het recht niet alleen om het oplossen van problemen, maar ook om bescherming: tegen discriminatie, tegen machtsmisbruik of institutionele onverschilligheid, tegen oprukkend populisme, kortom tegen al die zaken waarin mensen dreigen te worden vermorzeld.
Over welke vaardigheden moet de toekomstige jurist zonder meer beschikken?
Ik geloof niet zo in universele juridische vaardigheden, daarvoor is de rechtenstudie te breed en komen juristen op teveel verschillende plekken terecht. Wel adequaat vond en vind ik de drieslag die tijdens mijn studie in Rotterdam werd benoemd als ‘target’ van de rechtenstudie en die werd samengevat als ZKK: zelfstandig, krities, kreatief. Maar dat is eerder een attitude dan een vaardigheid.
De toegang tot het recht voor mensen met weinig geld staat al jaren onder druk. Als u het voor het zeggen had, dan …
Slaan we de handen ineen om mensen te versterken in hun redzaamheid; blijven we investeren in een adequate beloning van betrokken (rechts-)hulpverleners; komt er meer erkenning van het onderscheid tussen situaties die vragen om problemen wegmasseren en een stevig robbertje knokken; en gaat er meer geld naar de ontwikkeling van nieuwe technologieën om het recht bij de mensen te brengen. Dat laatste is een goede investering om straks ‘meer-met-minder’ te bereiken. Daar gaat mijn afscheidsrede ook over.
De ‘Zuidaskantoren’ hebben geld en talent, waarom zetten we die niet in om de sociale advocatuur te hulp te schieten, opperde u in 2017. Hoe denkt u hier nu over?
Nog precies zo. De tegenstelling ‘Zuidas’ – ‘sociale advocatuur’ is helemaal niet zo strikt, in beide segmenten zitten advocaten met sociaal verantwoordelijkheidsgevoel. Ik steun dan ook van harte het initiatief ‘Eén Balie’ van enkele Amsterdamse advocaten om solidariteit te genereren van ‘Zuidas’ richting sociale advocatuur. Wel begrijp ik de reserves van de Orde op dit punt: ‘Eén Balie’ mag nooit ten koste gaan van de overheidsverantwoordelijkheid voor de toegang tot het recht.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Het uitkomen vorig jaar van het boek Social Security outside the realm of the Employment Contract, waarvan ik de redactie had met een prof. uit Zuid-Afrika. In dit boek presenteren academici uit het noordelijk en zuidelijk halfrond initiatieven om sociale zekerheid te organiseren voor mensen zonder een formele arbeidsrelatie. Het heeft ons vijf jaar en veel bloed, zweet en tranen gekost om dat boek voltooid te krijgen.
Wie of wat is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Prof. Jack ter Heide. Van hem heb ik geleerd dat ieder conflict twee kanten heeft en dat je – afhankelijk van je perspectief – een kraker kan wegzetten als werkschuw tuig, of een huiseigenaar als gewetenloze speculant. En passant bracht hij je dan het leerstuk van de krakersjurisprudentie bij.
Na uw carrière in advocatuur, wetenschap en politiek stopte u ‘met alles’, zei u bij uw afscheid, maar nu komt u toch maar mooi met dit boek. Wat volgt hierna?
Tja, dat ‘met alles stoppen’ was echt mijn plan. En dat is het nog steeds. Maar zoals John Lennon zei: Life is what happens when you make other plans. Ik weet het dus echt niet.
Wat is behalve dat u een café-restaurant had misschien niet zo bekend over u, maar ook interessant?
Of het interessant is weet ik niet, maar als tegengeluid is misschien aardig te noemen dat ik mijn hele werkende leven last heb gehad van een ‘door-de-mand-val’-gevoel. Zo stapte ik na mijn promotie in Utrecht naar mijn promotor Teun Jaspers met de vraag of ik niet beter ontslag kon nemen en mijn plek afstaan aan een ‘echte wetenschapper’. Teun vroeg me – heel vriendelijk, zo is hij wel – of ik wel goed bij mijn hoofd was. En dus ben ik gebleven.
Met welke beroemdheid zou u in quarantaine willen?
Spaar me. Misschien komt het door de fase waarin ik zit, maar voor mij is de charme van quarantaine dat je alleen bent met je gedachten. Beroemdheden hebben vaak grote ego’s en banjeren daar alleen maar doorheen.
Mies Westerveld keek speciaal voor Mr. Studenten terug op haar studententijd. Lees het artikel hier.
