Door invoering van de Wet Afwikkeling Massaschade en Collectieve Actie (WAMCA) op 1 januari 2020 is er veel veranderd in dit rechtsgebied, zegt bestuurder en medeoprichter Machteld de Monchy. “Dat zorgt voor veel beweging in de markt, die voor procesfinanciers een stuk aantrekkelijker is geworden. Er is meer publiciteit over de bedrijven en overheden die aansprakelijk worden gesteld, en er worden steeds meer claims ingesteld met grote schadebedragen.”
Een belangrijk verschil met de oude wet op basis waarvan collectieve acties konden worden ingesteld is dat er nu vooraf een aangescherpte ontvankelijkheidsvraag wordt gesteld om onder meer te toetsen of de claimstichting voldoende expertise heeft en de belangen van de achterban voldoende behartigt. Bovendien is het onder de WAMCA, anders dan onder de oude regeling, mogelijk om in collectief verband schade te vorderen.
Uiteenlopende uitspraken van rechters
De Monchy, advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek, zegt dat de nieuwe wet nog veel onzekerheid met zich brengt voor eisers en gedaagden. “Je ziet dat partijen, de wetgever en de rechter zoekende zijn hoe er met die wet moet worden omgegaan. Je ziet veel uiteenlopende uitspraken van rechters. Procesfinanciers weten daarom niet precies waar ze aan beginnen.”
Tijdens de vele congressen over dit rechtsgebied wordt volop gedebatteerd over de interpretatie van de wet. “Wij willen als VEMCA de discussie verder helpen. Daarom zijn we anderhalf jaar geleden met een clubje om de tafel gaan zitten,” legt De Monchy uit. “Er zijn allerlei initiatieven aan de eiserskant en aan de kant van gedaagden, en die willen we samenbrengen om te kijken wat werkt wel en wat beter kan. Zo hopen we bij te dragen aan de rechtsontwikkeling.” De VEMCA, die een maand geleden live ging, wil bijeenkomsten organiseren en publicaties uitbrengen.
De Monchy zegt dat het bestuur divers van samenstelling is: “Advocaten die vooral eisers bijstaan maar ook advocaten die vooral gedaagden als cliënt hebben. Ook een rechter, een wetgevingsjurist en een wetenschapper maken deel uit van het bestuur.” De vereniging neemt geen standpunten in, en heeft dus een neutraal karakter.
Volwassen rechtsgebied
Medebestuurslid Quirijn Bongaerts (advocaat bij Birkway) zegt dat massaschade een volwassen rechtsgebied is geworden: “Je hebt massaschades op het gebied van arbeidsrecht, sjoemeldiesels et cetera: allemaal verschillende rechtsgebieden maar als ze als massaschade worden behandeld leidt dit tot specifieke vragen die je in al die gevallen ziet. Daarmee is het specialisme op zich.” De Monchy voegt daaraan toe dat collectieve acties als specialisatie inmiddels is opgenomen in rankings zoals Chambers en Legal500.
Dat massaschadeclaims een hoge vlucht hebben genomen in Nederland, blijkt volgens Bongaerts uit de honderd zaken in het register op rechtspraak.nl. Of dat aantal ook significant is gestegen, is wel onderwerp van discussie. Bongaerts: “In het register staan nu alle collectieve schadevergoedingsacties. Dat bestond vroeger niet. De enige manier om erachter te komen of er een zaak liep was kijken op de site van de belangenorganisatie. Of als er een vonnis was.”
In een artikel op mr-online zei advocaat Frank Peters (bureau Brandeis) dat de eisers vaak tegen veel juridisch en financieel geweld komen te staan, en dat alles uit de kast wordt gehaald om de vordering te neutraliseren, in de hoop dat de eiser dan afdruipt. “Dat zeggen advocaten van eisers vaak,” reageert Machteld de Monchy die doorgaans gedaagden bijstaat. “Natuurlijk is het voor gedupeerden goed dat er een mogelijkheid is voor collectieve acties, maar het is ook goed dat er wordt gekeken of de claimorganisaties deugdelijke claims instellen. Er worden zaken aanhangig gemaakt die weinig kansrijk zijn maar wel een enorme impact hebben op de gedaagde bedrijven: de media-aandacht, alles wat erom heen zit. Als advocaat van de gedaagde moet je goed monitoren wat de wetgeving betekent. Daarbij helpt niet dat er nog veel onduidelijkheid is over de regels; zowel wat betreft massaschadeclaims als de meer ideële acties.” Ze hoopt dat de Hoge Raad snel meer duidelijkheid zal geven over specifieke regels.
Open gesprek
Op de vraag wanneer de missie van de VEMCA geslaagd is, antwoordt Bongaerts: “We voeren als advocaten niet zo vaak een open gesprek met rechters over hoe we het beste kunnen werken. Het zou zinvol zijn als dat binnen de VEMCA wel kan.”
Het antwoord van De Monchy is: “Als de mensen die interesse hebben in het collectieve actierecht meerwaarde ervaren door de VEMCA. Dat je, anders dan in de rechtszaal, niet tegenover elkaar staat, maar mét elkaar het open gesprek voert.”
De VEMCA staat ook open voor niet-juristen. De openingsbijeenkomst van de vereniging is op 28 juni.
