Een jaar of tien geleden, toen deskundigen voorzagen dat wetenschappers niet langer door universiteiten zouden worden beloond voor annotaties, voorspelden sommige rechtsgeleerden dat noten bij uitspraken snel verleden tijd zouden zijn. Maar niets blijkt zo moeilijk te voorspellen als de toekomst. Het jurisprudentietijdschrift AB Rechtspraak Bestuursrecht, dat het vooral moet hebben van annotaties, verkeert in blakende gezondheid.
“Kijk nu hoe de AB Rechtspraak Bestuursrecht er bijstaat,” zegt hoofdredacteur prof. mr. Willemien den Ouden over het blad dat op 1 juli zijn honderdjarig bestaan vierde met een eeuwfeest in Paushuize in Utrecht. “We publiceren meer dan vierhonderd noten per jaar. Overheidsorganen, wetenschappers, advocatenkantoren en de rechterlijke macht hebben allemaal een abonnement, waarmee ze de databank kunnen raadplegen. “Vanuit dat oogpunt is AB geen bejaarde.”
Voordat AB Rechtspraak bestond waren bestuursrechtjuristen aangewezen op tijdschriften als De Gemeentestem, Weekblad voor gemeentebelangen en Weekblad van het regt. Toen AB Rechtspraak in 1916 begon, lag de nadruk op het publiceren van uitspraken. “Later werd de annotatie belangrijker,” zegt Den Ouden. “Vanaf de jaren ’50 worden er steeds meer en uitgebreidere geschreven. We publiceren nu bijna nooit meer een uitspraak zonder noot. Door de digitalisering is de noot nog belangrijker geworden. Voor de uitspraken hoef je AB niet meer te hebben, die kun je op rechtspraak.nl vinden. AB is er nu vooral voor de commentaren.”
Bij de viering van het eeuwfeest is op 1 juli een gedenkboek gepresenteerd met artikelen door huidige en voormalige annotatoren. Er is ook een essay in opgenomen van emeritus-hoogleraar bestuursrecht Leo Damen die honderd jaar AB heeft geboekstaafd. Uit Damens naspeuringen blijkt dat er in die honderd jaar 50.000 uitspraken zijn gepubliceerd. Recordhouder noten schrijven is de staatsraad Johan van der Veen die 1500 noten schreef. Zijn zoon Gerrit (advocaat en hoogleraar) is nu AB-annotator.
Om te benadrukken dat noten schrijven ook wetenschap kan zijn heeft de redactie van AB de ‘noot met het uiltje’ gepresenteerd. “Soms zijn noten vakpublicaties, maar er zitten ook wetenschappelijke pareltjes tussen. Na lang beraad hebben we besloten om sommigen daarvan te laten peer-reviewen, zoals een wetenschappelijk artikel. Daarna worden zij gemarkeerd met het uiltje,” legt Den Ouden uit. “Dit is overigens steeds minder nodig om wetenschappers te verleiden tot het schrijven van noten. Die passen namelijk prima in het huidige wetenschapsbeleid met meer nadruk op de valorisatie: wat doe je als wetenschapper voor de maatschappij?”
Hoeveel mensen het blad lezen is niet precies te zeggen. Er zijn enkele honderden ‘papieren abonnees’ en verder wordt het tijdschrift vooral afgenomen als onderdeel van een digitaal informatiepakket bij Wolters Kluwer. De AB is online beschikbaar voor de gehele rijksoverheid (inclusief de rechterlijke macht), de universiteiten en advocatenkantoren waaronder de hele top 50 van Nederland. Afgaande op de zogeheten ‘docviews’ worden de AB-noten dagelijks gemiddeld meer dan duizend keer bekeken.
Ook in de toekomst zal AB Rechtspraak Bestuursrecht blijven bestaan, verwacht Willemien den Ouden. “Het papieren blad gaat verdwijnen. Maar aan een noot zal ook in de volgend eeuw nog behoefte zijn. Professionals in het bestuursrecht willen weten hoe ze een belangrijke uitspraak moeten plaatsen. Ook houden ze behoefte aan kritische beschouwingen op de rechtspraak.”
