“Europees wetboek via de achterdeur.” “Sluiproute naar een wetboek.” Op 4 oktober 2007 presenteerde NRC Handelsblad het als alarmerend nieuws: Dé ongrijpbare krachten binnen Europa (u weet wel, díe) gaan ons Nederlanders op enig moment, zonder dat we er erg in hebben, een Europees BW door de strot duwen! ‘Onze Nationale Volkswil’ staat op het spel!
Zo, nu doet NRC ook lekker mee met Europaatje-rammen. Laat niemand denken dat NRC achterblijft bij het stenigen van de afgezaagde karikatuur van ‘Brussel’, van duistere achterkamertjes waar in het geniep plannetjes worden beraamd om via slinkse wegen ons arme kikkerlandje te verstikken in het zompige moeras van Europese wirwarregels.
Nu placht NRC Handelsblad een krant te zijn die haar lezers serieus nam. De krant bewaarde een zekere distantie waardoor de berichtgeving evenwichtig werd, niet meegesleurd door de waan van de dag, vrij van al te knorrige nukken, niet meegesleept door hevige hartstochten of onuitgesproken onderbuikgevoelens. Helaas, alles vergaat, zelfs de bakens van vrijheid en licht.
Er wordt "aan een complex juridisch project gewerkt dat kan uitmonden in een Europees Burgerlijk Wetboek", doet NRC geheimzinnig. "Dat zou diep kunnen ingrijpen in de manier waarop Nederlandse bedrijven en particulieren conflicten uitvechten over wanprestatie, ontbindingstermijnen en levering van goederen."
Bij mijn weten is er niets geheimzinnigs aan het hele project, wat al blijkt uit het feit dat ik weet niet hoeveel wetenschappelijke instellingen in heel Europa eraan meewerken. De Nederlandse staat subsidieert zelf de Nederlandse rechtenfaculteiten die meedoen.
En dan die hitsige toon van het stuk: Nederlanders ontwaakt, we worden ‘weer’ ongemerkt van een stuk eigen identiteit beroofd! Gaat NRC nu werkelijk beweren dat de korte verjaringstermijn van vijf jaar een typisch Nederlandse verworvenheid is? Is de bedreiging van de ingebrekestellingsregeling in ‘ons’ BW iets waarvoor NRC onze landgenoten en masse wil mobiliseren? Ik mag hopen van niet, want die dingen hebben ons al genoeg ellende gebracht.
Er zijn legio zaken waarvan het weinig uitmaakt hoe ze exact geregeld zijn, als ze maar geregeld zijn. Het contractenrecht is typisch zo iets. Of een termijn nu zes maanden of twaalf maanden is, het maakt weinig uit, als maar duidelijk is welke termijn geldt. Of een aanbod nu in vorm A of in vorm B kan worden aanvaard zal weinig boeien, als maar íets geldt. Alleen juristen – en op sensatie beluste journalisten naar blijkt – kunnen emotioneel doen over de wijziging van dergelijke regels. En dan zwijg ik nog maar over de vraag hoe ‘Nederlands’ ons contractenrecht nu eigenlijk is: Romeins is de inhoud, Frans de codificatie-idee, Duits de gelaagde structuur.
De Romeinen stelden al vast dat contractenrecht iets van alle volkeren is. Daarom werd het via het ius gentium de kern van het Romeinse contractenrecht dat ook wij, niet als Nederlanders maar als Europeanen, hebben geërfd. En nu gaat NRC ons wijs maken dat Nederlands erfgoed op het spel staat?
Er is een prinses van antipoden nodig om bepaalde geesten onder ons uit te leggen dat dé Nederlander niet bestaat. Waar halen we een prinses vandaan om NRC uit te leggen dat hét Nederlandse contractenrecht niet bestaat?
Dr. mr. C.B. Schutte is advocaat bij Schutte Heide-Jørgensen advocaten te Amsterdam.
