Haal ze uit elkaar
De beste oplossing is de meest eenvoudige – in ieder geval in woord: haal de kemphanen zo snel mogelijk uit elkaar. Letterlijk en figuurlijk. In alle gevallen wilt u een deadlock situatie voorkomen. Tot zover de woorden. Hoe moet dat in de praktijk? Gelukkig zijn daar wel wat oplossingen voor. Zo is er de mogelijkheid van een ruziesplitsing: de aandeelhouders gaan uit elkaar en ieder gaat verder met hun deel van de onderneming. In de praktijk betekent dat vaak dat de ene aandeelhouder de andere aandeelhouder uitkoopt. En daar wordt het ingewikkeld, want wie koopt wie uit? En: onder welke voorwaarden?
Betrek partijen bij de totstandkoming van de waardering
De belangen kunnen groot zijn en voor partijen staat vaak veel op het spel. Daarom is het zaak om ze voldoende ruimte te geven voor hun eigen visie tijdens het waarderingsproces. Om de ruziënde aandeelhouders vroeg bij de oplossing en de totstandkoming van de waardering te betrekken. Het liefst nog voor dat duidelijk is welke partij gaat kopen en welke partij gaat verkopen. En daarvoor is het nuttig dat jurist en valuation expert gedurende het hele traject samen op trekken.
Wettelijke regelingen
Gelukkig zijn er wettelijke regelingen om een uitkoop af te dwingen. Van uitstootregeling tot uittredingsregeling en van uitkoopregeling tot een enquêteprocedure bij de ondernemingskamer. We hoeven u daarover niets te vertellen. Maar het is steeds de vraag tegen welke prijs dit moet gebeuren? Daarvoor is dan vaak weer heel weinig geregeld. Soms bevatten statuten of een aandeelhoudersovereenkomst iets over de prijsstelling. Of er is een formule afgesproken bij een exit, bijvoorbeeld een factor maal de gemiddelde EBITDA (Earnings Before Interest, Tax, Depreciation and Amortisation) over de laatste twee jaar en volgens de laatst vastgestelde jaarrekening minus de netto schulden. Maar vaak zijn we er dan nog niet. Want, moet de EBITDA worden geschoond van incidentele posten? Moet er sprake zijn van een normaal netto werkkapitaal? En zijn er bad leaver bepalingen? Betaalt een aandeelhouder bijvoorbeeld een strafkorting op zijn prijs voor de aandelen in bepaalde gevallen? Kortom, heel veel vragen die antwoorden behoeven en dus alle ruimte voor discussie. Onze valuation experts kunnen hierin een belangrijke en onafhankelijke rol spelen.
Van waardebegrippen tot wildwest
Is er niets geregeld over prijsstelling, dan wordt het nóg moeilijker. De jurisprudentie laat verschillende waardebegrippen zien in verschillende rechtszaken. Bijvoorbeeld waarde in het economisch verkeer, de economische waarde, werkelijke waarde, reële prijs of de vergelijkbare derdenprijs. Slechts het begrip ‘economische waarde’ kent een algemeen geaccepteerde definitie: ‘De contante waarde van verwachte geldstromen uit een waarderingsobject ergo de waardering van een waarderingsobject rekening houdend met de elementen tijd, geld en risico’, aldus de beroepsvereniging van Register Valuators. In bepaalde gevallen zult u er niet aan ontkomen een waarderingsexpert in te schakelen. Daarbij is het goed om met een aantal zaken rekening te houden:
- waarde en prijs zijn verschillende begrippen;
- redelijkheid en billijkheid zijn van belang en de feiten en omstandigheden van het geval moeten meewegen;
- een billijke verhoging kan worden toegekend;
- een korting vanwege een minderheidsbelang is niet aan de orde.
Overigens kan men er in dead lock situaties ook voor kiezen om geen waarderingsexperts in te schakelen. In die uiterste gevallen zijn er uitkoopregelingen als Texas Shoot Out, Mexican Shoot Out of Dutch Auction. Dat klinkt overigens meer wildwest dan het in de praktijk is. In het eerste geval wenst één partij zijn aandelen te verkopen voor een bepaalde prijs. Dit aanbod moet de andere partij vervolgens accepteren óf een hoger bod doen. Bij de Mexican of Dutch Auction, doen beide partijen een verzegeld bod op de aandelen van de wederpartij. Degene met het hoogste bod is verplicht tegen die prijs te kopen terwijl de ander verplicht is te verkopen.
Ieders expertise
Afsluitend: ruziënde aandeelhouders moeten zo snel mogelijk uit elkaar. En dat betekent dat de ene partij de andere uitkoopt. Wettelijke regelingen kunnen daarbij helpen. Daar is de expertise van juristen onmisbaar. Maar als het uitkomt op waardebepalingen, dan kan de samenwerking met een valuation expert veel discussies voorkomen. Aarzel dus niet om experts van Joanknecht in te schakelen wanneer aandeelhouders over straat (dreigen te) rollen. Ze denken graag en in een vroeg stadium mee.
Deze blog is geschreven door Frank Driessen, forensic accountant en expert financieel onderzoek in het juridische speelveld bij Joanknecht.
