Dat zeggen Pieter van Riemsdijk, portefeuillehouder digitalisering strafrechtketen van IVO Rechtspraak, Erik de Borst, directeur Dienst Vervoer & Ondersteuning van Dienst Justitiële Inrichtingen en Hedda Janssen, directeur Bedrijfsvoering Openbaar Ministerie, in een interview op strafketen.nl.
Geen noodzaak
Videoconferentie maakt het voor Rechtspraak en OM mogelijk om verdachten op afstand te horen. Dit telehoren is niet nieuw: een aantal jaren geleden was er al een initiatief om het in te voeren, maar dit kwam niet echt op gang. De Borst: “Er was geen noodzaak om over te gaan op telehoren. En wettelijk was het alleen toegestaan voor raadkamerzittingen voor volwassenen.” Volgens Van Riemsdijk konden alle gerechten beschikken over telehoorapparatuur, maar daarvan is niet intensief gebruikgemaakt. Een belangrijke reden daarvoor is volgens hem dat telehoren meestal meer tijd vraagt dan fysieke zittingen.
Ontplofte mailboxen
Met het niet laten doorgaan van fysieke zittingen door de coronacrisis groeide de vraag naar het horen op afstand, vooral in voorlopige hechtenis-zaken. Van Riemsdijk: “Behandeling van zaken in de raadkamer gevangenhouding of de behandeling van pro forma zaken op zitting kunnen niet worden uitgesteld. Telehoren biedt uitkomst.”
Het bleek wel een enorme logistieke uitdaging om dit op grote schaal te organiseren. Janssen: “Mailboxen ontploften de eerste weken. Rechters waren gepikeerd omdat het inbellen niet lukte, de techniek niet meewerkte of de veroordeelde niet op tijd klaar zat.”
Minder belastend
Inmiddels hebben alle gerechten en DJI-locaties sets voor videoconferencing en vinden er wekelijks zo’n vierhonderd telehoorzittingen plaats. Die vergen vaak meer tijd dan fysieke zittingen maar hebben ook voordelen, vinden Janssen, De Borst en Van Riemsdijk. Zo zijn ze minder belastend voor gedetineerden en ook voor TBS-ers werkt telehoren soms beter omdat ze er minder ontregeld door raken, aldus Van Riemsdijk. Bovendien worden er kosten mee bespaard, omdat er minder vervoersbewegingen nodig zijn.
Eén systeem
Telehoren zal dan ook zeker blijven, verwachten ze, al moet nog wel worden gekeken hoe zaken nog beter kunnen worden georganiseerd. Zo werken de veertien nieuwe locaties nu nog met andere videoconferencing-sets dan de vijftien rechtbanken die al aan telehoren deden. “Idealiter werken we met één systeem”, zegt De Borst, die elke week spreekt met Sander Dekker, die zelf ook locaties bezoekt. “De kleinste narigheid in de uitvoering kan de grootste consequenties hebben.”
Toch leent niet elke zaak zich voor telehoren en zal het alleen moeten worden gebruikt in processen waarvoor het geschikt is, vindt Van Riemsdijk. Fysieke zittingen zullen dan ook zeker blijven bestaan.
Kritiek
Op socialmedia zijn dankbetuigingen aan de betrokken organisaties te lezen en wordt het belang van ketensamenwerking onderstreept, maar er is ook kritiek. Zo schrijft een strafrechtadvocaat op Twitter: “Ik begrijp dat de advocatuur wederom niet echt tot de strafrechtketen wordt gerekend, los eindje?”
