Wat een geweldig voorrecht, nog altijd, om te mogen werken aan de universiteit, onderwijs te geven aan zo veel even aardige als ijverige en bekwame studenten, te mogen verkeren onder ook verder zo geestrijke mensen en te mogen schrijven eigenlijk over wat de min of meer rechtsgeleerde geest maar ingeeft. Toch gebeuren ook droevige dingen, stemmend tot weer ander nadenken. Waarom die onvermijdelijk voortijdig naderende dood van een terminaal zieke studente? Die tot op het laatst vol overtuiging met alles meedoet, voor zo ver dat nog in haar macht ligt? Zo monter, gemotiveerd, mooi in meerdere opzichten was en is zij, voor niet lang meer. Zo’n stralend medemens, ongeneeslijk ziek, genadeloos weg. Zo onverdiend. Niet meer dan klein en eerbiedig eerbetoon aan haar en al haar lotgenoten kan uw schrijver bieden.
Genadeloos is het lot. Soms de mensen ook. Op weg naar diezelfde universiteit was het stil in de trein. De ingeklapte vouwfiets, uw prettig uitgestrekte schrijver en zijn zo aangename lectuur hadden een hele afdeling voor zich alleen. Totdat de conducteur verscheen en op vlakke toon een kennelijk vaker gebrachte vermaning uitsprak. Volgens voorschrift hoorde de vouwfiets op het balkon. Bij deze eerste gelegenheid zou hij het door de vingers zien, een volgende keer werd onverbiddelijk een boete uitgeschreven. Tegenwerpingen in de trant van: “regels zijn er om te worden toegepast als een duidelijk belang wordt gediend” werden weggewuifd. Meneer we kunnen wel blijven discussiëren maar regels zijn regels. Onze ogen kruisten elkaar. Lege blik, in lege trein.
Genadeloos, in zijn eigen kleine rijk. Even dwaalden de gedachten af naar Gerard Spong, die niet helemaal ten onrechte weinig moreel verschil zag tussen mensen vóór en achter de tralies. Van de gevangenis dan. Je zou bijna hopen dat de conducteur intussen toch is opgenomen – in een inrichting voor geestelijk ontspoorden, om daar ongestoord zijn eigen kleine oorlog tot het einde uit te vechten. – Volgende keer maar niet weer met de trein, trouwens: hoe heerlijk om op de motorfiets niet al te hard door het groene hart van Holland te toeren …
Maar goed, erg proportioneel en subsidiair is uw schrijvers reactie op de conducteur natuurlijk niet – hoe beleefd het er in de trein ook aan toeging. En op de weg is het ook niet alles. Al dan niet op de motor is de kans om door van rechtswege achtervolgde benzinedieven te worden doodgereden zo langzamerhand niet denkbeeldig. (Zouden we maar kunnen sterven in plaats van die studente. Voor zover bekend werkt het zo niet, helaas …) Want diezelfde proportionaliteit en subsidiariteit zijn nog verder zoek in Teevens oorlog tegen de brutaliteit van gemotoriseerde benzinediefstal. Als bekend heeft die al een dode gekost, doordat een opgejaagde vluchtauto met volle kracht op een file inreed.
Nu is benzinediefstal ter waarde van tientallen euro’s of zelfs nog iets meer natuurlijk een zeer ernstig feit, dat met alle de overheid ter beschikking staande middelen moet worden aangepakt. Een staatssecretaris die dergelijke misstanden door de vingers ziet kan onmogelijk ernstig worden genomen. Dus worden ruime middelen vrijgemaakt, auto’s en helikopters er op afgestuurd, wat verder in het land aan hierbij in het niet vallende misstanden nog zouden zijn aan te pakken. Die ene dode wordt daarbij op de koop toegenomen. Sterker nog, Teeven heeft al gemeld “dat hij er gewoon mee doorgaat”. (Totdat de dood van in ieder geval dit schertskabinet er op volgt, hoop je dan.)
Zouden er geen minder kostbare en in ieder geval minder dodelijke middelen zijn om benzinediefstal te voorkomen? Tanken zonder te betalen kan toch eenvoudig worden voorkomen door afrekening vooraf? Waarom worden tankstations daartoe niet van overheidswege gedwongen? Voorkomen is beter dan genezen, maar zelfs deze simpelste les van alle politie- en justitie-optreden wordt vergeten.
Teeven, die conducteur van de strafrechtspleging: benzinediefstal is verboden en strafbaar, dus treden we op, welke belangen ook het spel staan en wat de gevolgen ook zijn. Misdaad verdient straf! Geen genade! Dat wil het volk! Nu leerde recent onderzoek dat het volk dat helemaal niet wil. Nederlanders blijken zeer verschillend te denken over de zwaarte van straffen. Teeven daarentegen meende uit datzelfde onderzoek te moeten opmaken dat de bevolking zwaardere straffen steunt. Op die ongerijmdheid aangesproken stelde hij (aldus tenminste NRC Handelsblad, 5 en 6 november jl.): “Het onderzoek is een bevestiging van iets wat (sic) ik van mensen hoor als ik in de tram zit.”
Teeven in de tram: zelfs dat lijkt in strijd met de waarheid. Zijn beroep op het onderzoek is hoe dan ook vals. Of hij begrijpt het niet, of hij is te kwader trouw, of beide. Spongs wijsheid indachtig vraag je je af aan welke kant van de tralies deze man eigenlijk thuishoort.
Zijn tentamenresultaten moeten met terugwerkende kracht ongeldig worden verklaard. Strafmaten worden immers bepaald door de rechter, op vordering van het Openbaar Ministerie en binnen de perken van wetten als vastgesteld in geregelde samenwerking van volksvertegenwoordiging en regering. Wie harder wil straffen met beroep op een beweerdelijk punitieve populatie miskent niet alleen staatsrecht, democratie én empirische wetenschap, maar pleit eigenlijk voor een volksgericht. – Laat het volksgericht der hopelijk nakende verkiezingen deze justitiële miskraam wegvagen. De benzinedievendode kan Teeven niet meer bedanken. Wij ook niet.
Tegen beter weten in hoop je toch dat al die conducteurs, Teevens en erger verdwijnen, al dan niet langs lijnen van proportionaliteit, subsidiariteit en geleidelijkheid, en dat die studente met al die andere ten dode opgeschreven onschuldigen en onschuldige doden: blijven. – Wij gaan nog even door, in de trein en langs de weg.
