In het begeleidende nieuwsbericht en de brochure zet de IGJ uiteen wat zij verstaat onder seksueel grensoverschrijdend gedrag in de zorgrelatie. Ook staat in de brochure wat de IGJ van zorgaanbieders en zorgverleners verwacht, namelijk aandacht voor een veilige zorgrelatie en het melden van geweld in de zorgrelatie bij de IGJ. Tevens publiceerde de IGJ een overzichtelijke factsheet ‘Het mag niet, het mag nooit’.
Wat verstaat de IGJ onder seksueel grensoverschrijdend gedrag?
Seksueel grensoverschrijdend gedrag is volgens de IGJ gedrag dat seksueel (getint) van aard is en waarbij iemands (sociale of fysieke) grenzen worden overschreden. In de brochure worden als vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag genoemd: seksueel getinte berichten of opmerkingen, onnodige aanrakingen of zoenen, onnodige ontkleding, onnodig inwendig of uitwending onderzoek, seksueel contact hebben, aanranding of verkrachting.
Ook ‘gewenste’ seksuele intimiteiten waarbij een zorgverlener betrokken is, zijn grensoverschrijdend omdat een zorgrelatie gebaseerd is op vertrouwen en veiligheid en iemand die zorg of hulp nodig heeft altijd afhankelijk is van degene zie zorg verleent. Hierdoor is sprake van een ongelijke verhouding. Om die reden is seksuele intimiteit tussen zorgverlener en cliënt nooit toegestaan; zelfs als een cliënt ermee instemt, het initiatief neemt of erop aandringt. Seksueel (getint) gedrag kan de cliënt beschadigen en past daarom niet in een veilige zorgrelatie. Het is altijd seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Afkoelingsperiode
Na het beëindigen van de zorgrelatie met een cliënt moeten zorgverleners zich altijd houden aan een zogenoemde ‘afkoelingsperiode’. Deze periode − waarin de zorgverlener volledig afstand moet nemen van de cliënt, om de zorgrelatie expliciet te beëindigen − is bedoeld om afstand te creëren; om de ongelijke verhouding van de zorgrelatie op te heffen. Deze periode geldt ook als een zorgverlener gevoelens heeft ontwikkeld voor een cliënt of de gevoelens wederzijds zijn en de zorgrelatie daarom is beëindigd.
Creëren bewustzijn
Het is een breed gedragen misvatting dat seksuele intimiteit tussen zorgverlener en cliënt is toegestaan als de cliënt ermee instemt. Bovendien, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is meestal geen sprake van doelbewust seksueel grensoverschrijdend handelen, maar veeleer van het langzaam in een grijs gebied terechtkomen en het vervolgens nemen van − schijnbaar − onschuldige beslissingen die eindigen in het overschrijden van de grens. Brede aandacht voor het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag in de zorg is daarom van groot belang. De vernieuwde brochure en daarmee nieuwe aandacht voor het onderwerp dragen daar zeker aan bij.
