De commissie signaleert in het visitatierapport van de Rechtspraak 2022-2023 dat rechters de afgelopen jaren ondanks moeilijke omstandigheden (zaken die steeds complexer worden, hoge werkdruk door personeelstekorten) kwalitatief goed werk hebben geleverd. Er wordt ook veel energie gestoken in het toegankelijker en begrijpelijker maken van rechtspraak, en in het sneller afhandelen van rechtszaken. “Er is steeds meer oog voor het effect van rechtspraak op de samenleving en maatwerk in individuele zaken”, aldus commissievoorzitter Wim van Harten (hoogleraar kwaliteitsmanagement en zorgtechnologie aan de Universiteit Twente).
Versnippering
Wel constateert de commissie dat sprake is van versnippering binnen de Rechtspraak; niet iedereen heeft hetzelfde beeld van wat kwalitatief goede rechtspraak inhoudt. Zo worden de ‘professionele standaarden’ niet gezamenlijk maar per rechtsgebied ontwikkeld, terwijl onderdelen voor alle rechtsgebieden hetzelfde zijn. De commissie raadt dan ook aan om die onderdelen Rechtspraakbreed op te zetten.
Het zou volgens de commissie goed zijn als rechtbanken en gerechtshoven meer zouden samenwerken en als de Rechtspraak meer zou praten over kwaliteit en over wat goede dienstverlening inhoudt. Een heldere, gedeelde visie die in consistent beleid wordt omgezet, zou ten goede komen aan de werkprocessen en het stellen van eenduidige prioriteiten.
Daardoor kan de Rechtspraak ook méér halen uit alle kwaliteitsinitiatieven die er al zijn.
Drastische keuzes
Verder adviseert de commissie om heldere en “zo nodig drastische” keuzes te maken als er meer zaken binnenkomen dan kunnen worden afgedaan, en om de samenwerking tussen rechters en organisatie en tussen rechters en gerechtsjuristen te versterken.
Om te zorgen voor meer instroom van gerechtsjuristen en vooral rechters (bijna alle gerechten kampen met tekorten) wordt aangeraden door te gaan met de ontwikkeling van modern HR-beleid, en dit ook uit te voeren.
Positiever dan vorige visitatie
De rechterlijke organisatie wordt iedere vier jaar onderzocht een onafhankelijke visitatiecommissie, met als doel de ontwikkeling van de kwaliteit van rechtspraak te volgen en inzichtelijk te maken voor de samenleving. De huidige visitatiecommissie toont zich een stuk positiever dan de vorige, die begin 2019 haar rapport uitbracht. Daarin werd uiterst kritisch geoordeeld over de Rechtspraak. Die had volgens de toenmalige commissie een cultuuromslag nodig om maatschappelijk relevant te blijven. Verschillende hoogleraren Rechtspleging reageerden destijds op Mr. Online op dit rapport; zij toonden zich geschrokken over de geschetste malaise in de rechterlijke organisatie, maar gaven ook de visitatiecommissie een veeg uit de pan. De commissie zou onvoldoende hebben beseft dat de problemen van de Rechtspraak een rechtstreeks gevolg waren de karige financiering door de overheid.
