Bedrijven in financiële moeilijkheden kunnen met deze wet hun schulden ‘herstructureren’. Om te voorkomen dat de onderneming failliet wordt verklaard, wordt aan schuldeisers een aanbod (onderhand akkoord) gedaan: ze krijgen een deel van hun vorderingen vergoed. Als een deel van de schuldeisers dit accepteert, kan – op verzoek van de schuldenaar – de rechter de overige schuldeisers en aandeelhouders verplichten ook akkoord te gaan met dit bod. Dit ‘reddingsboei’ is de homologatie van het dwangakkoord. De wet die dit mogelijk maakt (Wet homologatie onderhands akkoord, Whoa) is op 1 januari 2021 in werking getreden. Het eerste succes met deze wet werd al in februari 2021 geboekt. In januari van dat jaar werden al de eerste uitspraken gedaan.
Verzoeken
Op grond van de Whoa kunnen aan de rechtbank meerdere verzoeken worden voorgelegd. Dat zijn onder andere het verzoek tot aanwijzing van een herstructureringsdeskundige en zijn salaris, het verzoek tot het afkondigen van een afkoelingsperiode en de opheffing daarvan en – waar het uiteindelijk om draait – het verzoek tot homologatie van het akkoord (of juist om dit af te wijzen).
Rechterspool
Voor de behandeling van dergelijke verzoeken is een landelijke rechterspool opgericht. Deze bestaat uit rechters en griffiers van alle rechtbanken. Aanvankelijk bestond de Whoa-pool uit elf rechters en evenzoveel griffiers (uit elk arrondissement één). In de loop van 2021 is dit aantal verdubbeld.
Minder in trek
Uit het jaarverslag (over de jaren 2021 en 2022 samen) blijkt dat Whoa-procedures in 2022 iets minder in trek waren dan in 2021, het eerste jaar dat deze wet van kracht was. Zowel het aantal startverklaringen, ingekomen zaken en uitspraken nam af. In 2021 deed de rechtbank Amsterdam de meeste uitspraken (49 van de in totaal 180) in 2022 was dat Rotterdam (31 van de in totaal 134). In beide jaren gingen de meeste verzoeken over de afkoelingsperiode, gevolgd door het vaststellen of verhogen van het onderzoeksbudget en de homologatie. In alle gevallen kwam dat in 2021 vaker voor dan in 2022.
Besloten procedures
Opmerkelijk is verder het grote aantal besloten akkoordprocedures. In 2021 waren er 65 procedures besloten tegen vier openbaar. In 2022 waren die cijfers 34 en vijf. Als is gekozen voor een besloten akkoordprocedure, dan worden verzoeken in raadkamer behandeld en wordt in gepubliceerde uitspraken de naam van de schuldenaar geanonimiseerd.
Homologatie
Van de 108 zaken die in die twee jaar binnenkwamen, is van 98 zaken bekend of ze zijn geëindigd met een homologatie – en andere tien zaken lopen nog. In totaal eindigden 27 zaken in een homologatie, zo’n 27 procent. Daarvan betrof het in 22 gevallen een reorganisatieakkoord en in vijf zaken een liquidatieakkoord. In tien zaken werd de homologatie afgewezen, in 21 zaken werd het eerste verzoek afgewezen. Er werden 22 zaken ingetrokken. Procedures duurden soms lang: in één zaak moest de rechtbank vijftien uitspraken doen. In een andere zaak deed de rechtbank twaalf uitspraken – en eindigde de zaak met een intrekking.
Observatoren
In 2021 stelden de rechtbanken veertien observatoren aan, in 2022 waren dat er negen. Het aantal herstructureringsdeskundigen was iets lager: twaalf in 2021 en zes in 2022. Na aanwijzing van een herstructureringsdeskundige eindigden in die twee jaar vijf zaken in een homologatie en werden er tien zaken ingetrokken. Met een observator erbij eindigden in 2021 en 2022 zes zaken in een homologatie en elf zaken in een intrekking.
Faillissement
Dat ondernemingen ook na een Whoa-procedure failliet kunnen worden verklaard, blijkt ook uit de jaarcijfers. In twee gevallen werd na een toewijzing van de homologatie alsnog het faillissement uitgesproken en in vier gevallen na een afwijzing van de homologatie. In totaal werden er zo 38 faillissementen geregistreerd.
