Inderdaad, we scheiden ermee uit, we houden er helemaal mee op, het is mooi geweest. Ik heb zelf in het verleden toevoegingen gedaan, maar ben daarmee definitief opgehouden toen er allerlei ‘audits’ en andere tijdrovende poespas aan te pas kwamen. Dan maar liever pro deo. Mijn compagnon heeft in haar kast nog wel een aantal toevoegingszaken hangen. Dit was nog enigszins te rooien omdat je bij zaken waarin meer dan drie keer zoveel tijd wordt gestoken dan forfaitair vastgesteld (de zogenaamde ‘uiterst bewerkelijke zaken’) er een mogelijkheid is om ‘extra uren’ aan te vragen. In gewone zaken wordt het forfaitaire bedrag vergoed dat uitgaat van circa € 100 per uur, maar in de praktijk kan het dus zijn dat je (veel) meer uren erin steekt dan er voor staat. De vergoeding kan dan slinken tot € 33 per uur of minder als er geen ‘extra uren’ worden toegekend. Een reden te meer voor ons geen ogenschijnlijk eenvoudige zaken aan te nemen.
De mogelijkheid extra uren aan te vragen bestaat in theorie nog steeds. Maar om te beginnen wijst de Raad voor Rechtsbijstand in Amsterdam nu de aanvraag van extra uren automatisch af, zodat je eigenlijk altijd (onbezoldigd) een bezwaarprocedure moet doorlopen, met alle risico’s vandien als je toch hebt moeten doorwerken en het bezwaar achteraf wordt afgewezen. Maar dan, als er al iets wordt toegewezen, eist de Raad voor Rechtsbijstand volledige inzage voor zichzelf in het dossier om achteraf te bepalen of het werk qua handeling en tijd wel echt noodzakelijk was. Er worden kopieën van vonnissen en van processen-verbaal van zittingen opgevraagd, zelfs al is van de zitting geen proces-verbaal opgesteld (griffiers rennen tegenwoordig aan het begin van de zitting sowieso weg voor ‘andere bezigheden’). Kortom, de administratieve lasten (voor advocaat èn rechtbanken!) en de hyperregulering worden tot een maximum opgevoerd zodat je alleen al een dagtaak hebt aan het (gratis) voederen van een bureaucratische veelvraat. En wij zijn vast niet de enigen die bedanken voor touwtrekken met ambtenaren in onze eigen tijd. De aanvraag van toevoegingen zal om die reden aanzienlijk dalen in Nederland. En uiteindelijk zal de € 10 miljoen bezuiniging binnen worden gehaald, want daar gaat het natuurlijk om.
Het ergerlijke is dat politici vervolgens zullen gaan roepen dat het zo goed gaat met Nederland, want er blijkt minder behoefte aan kosteloze rechtsbijstand. Ja, er zullen (nog) minder advocaten zijn die toevoegingen zullen aanvragen, maar is daardoor de behoefte aan rechtsbijstand minder?
Sommige advocaten zullen een enkele zaak pro deo doen. Het gros van de rechtzoekenden zal geen advocaat kunnen vinden. Maar misschien is er een mooi alternatief voor hen. Aangezien de Raden voor Rechtsbijstand zich ontpoppen als specialisten in wat wel en wat niet adequate rechtshulp is, ligt het voor de hand dat zij zelf in het Juridisch Loket integreren en rechtstreeks de rechtshulp verschaffen. Laten we dus een Onafhankelijke Rechtshulp Autoriteit oprichten! Een buitenkans voor politiek en ambtenarij om de advocatuur te laten zien dat het wel degelijk allemaal véél efficiënter en goedkoper kan.
Dr. mr. C.B. Schutte is advocaat bij Schutte Heide-Jørgensen advocaten te Amsterdam.
