Recent heeft de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op vragen van de Kamer geantwoord dat bij de vastlegging van de Nederlandse taal in de grondwet, ook aandacht zal worden besteed aan de positie van het Engels, Fries en Papiamento. Het Papiamentu heeft zij niet genoemd. Naar ik aanneem is dit geen bewuste boycot, maar is zij wellicht niet op de hoogte van het feit dat de Papiamentse taal twee stromingen kent. Op Curaçao en Bonaire wordt Papiamentu gesproken en dat kent een fonetische spelling, terwijl het op Aruba gesproken Papiamento een etymologische spelling kent.
Het Papiamentu(o) kent een kleurrijke geschiedenis die niet in een weblog valt samen te vatten. Het is sinds jaar en dag de meest gesproken (thuis)taal op de benedenwindse eilanden. Het is de voertaal in de Staten en de Eilandsraad en sinds een paar jaar is het ook (weer) de instructietaal in het basisonderwijs. In 2004 is het Papiamento als officiële taal erkend in Aruba, gevolgd door de erkenning van het Papiamentu in de Nederlandse Antillen in 2007. En dat is iets om best trots op te zijn omdat de taal – ondanks het feit dat zij nog in de kinderschoenen staat daar waar het de woordenschat, grammatica en spelling betreft – een grote culturele waarde heeft.
Betekent dit dat het doek op de Antillen binnenkort zal vallen voor de Nederlandse taal? Die kans acht ik niet zo groot, daarvoor is het Papiamentu(o) nog onvoldoende ontwikkeld. Zo speelt het Nederlands nog steeds een belangrijke rol in de Antilliaanse rechtspraak. Niet in de laatste plaats omdat het hoogste rechtsorgaan in Den Haag bij mijn weten het Papiamentu(o) niet machtig is. Maar ook omdat de wetgeving nog altijd in het Nederlands wordt gepubliceerd en voor veel juridische woorden simpelweg geen Papiamentstalige vertaling voor handen is. Dit laatste mag de pret overigens niet drukken, want daar waar in het Papiamentu(o) een woord niet bestaat, wordt dit gewoon ‘geleend’ van een andere taal. Zo zou de rechtszaak die ik laatst heb bijgewoond en waar in het Papiamentu werd gepleit, uiteindelijk ook voor de Haagse raadsheren prima te volgen zijn geweest omdat op het woord ‘juez’ na, vrijwel het gehele juridische betoog van het Nederlands was ‘geleend’.
Zoals W. Hoyer het zo mooi verwoordde in zijn gedicht ‘Nos Papiamento’:
‘(…)
Laga Lenga di nos tera Laat ons onze eigen landstaal
Maske yen di tur defecto Zelfs al is zij doordrenkt met fouten
Merece mes tanto afecto Evenveel aan achting schenken
Cu nos tin pa un extranhera Als wij tonen voor een vreemde
Laga fia for di extraña Laat ons lenen van een vreemde
Boznan tur cu nos no tini Termen die wij zelf niet hebben
I l’e bira basta fini En zij wordt dan vrij beschaafd
Sin t’awor, aki mas aña Zo niet nu dan toch wel morgen
(…)’
Maar misschien kan in de beperkte woordenschat juist een reden worden gevonden om zo snel mogelijk over te stappen naar Papiamentstalige wetgeving en dito rechtspraak, met als groot voordeel dat de burger door het gebruik van deze simpele taal eindelijk zal begrijpen aan welke regels hij zich dient te houden. Want laten we wel wezen, hoeveel burgers begrijpen anno 2009 nog – zonder dat de advocaat de vertaalslag maakt – wat de wet hen voorschrijft?
