Een verzoek om vervolging via de zogenoemde artikel 12-procedure komt steeds vaker voor. Gerechtshoven hebben in de afgelopen tien jaar het aantal verzoeken om het Openbaar Ministerie opdracht te geven vervolging in te stellen, met bijna 30 procent zien stijgen. Dat blijkt uit cijfers van de Raad voor de rechtspraak.
In Nederland beslist het Openbaar Ministerie of een zaak voor de rechter komt. Als het OM hiervan afziet, kunnen burgers, via de zogenoemde artikel 12-procedure, aan het gerechtshof vragen het OM opdracht tot vervolging te geven. In 2005 gebeurde dat 2.225 keer, in 2016 2.880 keer. Overigens was het aantal vervolgingen nadat een burger artikel 12 van het Wetboek van Strafvordering had ingesteld, vorig jaar nog iets hoger. In 2014 werden de gerechtshoven het vaakst verzocht om het OM alsnog vervolging te laten in stellen: meer dan drieduizend keer. In de jaren daarna vlakte dat iets af.
Het inroepen van de artikel 12-procedure betekent niet dat het OM daadwerkelijk tot vervolging overgaat. Het verzoek van burgers daartoe wordt maar heel weinig toegekend. In de afgelopen jaren honoreerde de gerechtshoven zo’n verzoek maar in tien procent van de gevallen. In 2016 was dat iets hoger: 12,5 procent. In één op de acht gevallen moest het OM de zaak alsnog aan de strafrechter voorleggen.
In NRC stelde de Utrechtse strafrechtonderzoeker Leonie van Lent dat de stijging van het aantal artikel 12-klaagschriften deels is te verklaren door de groeiende rol die slachtoffers de afgelopen decennia in het strafproces toebedeeld kregen. Ook de bureaucratisering van het OM en de beperkte opsporingscapaciteit spelen mee. Omdat veel zaken versneld en min of meer automatisch worden afgedaan, valt de menselijke kant soms weg. Tot slot speelt de toegenomen mondigheid van burgers een rol, denkt Van Lent.
