Ik heb het “geluk” tot een druk besproken beroepsgroep te horen: de advocatuur.
Enerzijds smult het publiek van de spannende anekdotes die gepaard gaan met het beroep en worden de hoofdrolspelers soms bijna verheerlijkt in de media. De laatste tijd zijn daar meer en meer sappige verhalen bijgekomen over misstanden in de advocatuur zelf. Op zich niet heel raar gezien de enorme groei van de advocatuur. Advocaten zijn ook mensen met ego’s, verlangens, angsten, zorgen, etc.
Anderzijds klagen bedrijven en particulieren over hoge kosten voor de vaak moeilijk te bevatten en niet altijd even transparante werkzaamheden van advocaten. Partijen die hierover klagen lopen op tegen deels door advocaten ingericht toezicht. Uitkomsten zijn voor deze klagers niet altijd even duidelijk en begrijpelijk.
Kortom: de advocaat staat de laatste tijd sterk in de belangstelling en in toenemende mate onder druk.
Voor de overheid was de maat kennelijk vol. Deze dreigt nu het toezicht op de advocatuur naar zich toe te trekken. Hoewel deze stap Nederland dreigt te plaatsen in een “klein clubje dictaturen”, is dit voornemen op zich niet onbegrijpelijk. Inmiddels maakt de Orde van Advocaten vaart met het verscherpen van het toezicht en probeert het ook de misstanden publiekelijk aan de paal te nagelen. Dit alles met de hoop om de uitzonderlijke stap van de overheid te voorkomen. Dat sommige dekens daarbij de normen en waarden die advocaten dagelijks verdedigen soms zelfs uit het oog dreigen te verliezen lijkt voor hen kennelijk het doel te rechtvaardigen.
Maar ik denk dat de advocatuur op een dieper niveau de weg kwijt is. Ooit ontstonden advocaten als verleners van vriendendiensten aan hen die hulp nodig hadden. Zij ontvingen honorarium (ereloon) voor deze hulp. De belangrijkste drijfveer leek het verlenen van hulp te zijn.
Thans lijken bij een groeiend aantal advocaten en met name zij die aan het roer staan binnen de grotere kantoren, geld en macht voorop te staan. Intern lijkt het te draaien om met name zoveel mogelijk declarabele uren te maken en maximale inzet van jonge en onervaren advocaten. Waar deze jonge advocaten traditioneel een echte patroon hadden is dat zeker bij grotere kantoren in de praktijk vaak een virtuele patroon geworden. Je bent pas echt succesvol als je partner wordt en dat is dan voor velen ook de drijfveer om in deze money driven sfeer door te blijven gaan. Zelfs terwijl het hart en familie en vrienden hier onder lijden en de kans statistisch klein is (en thans steeds kleiner wordt) dat je partner wordt. Is het gek dat de burn-out de grootste reden voor arbeidsongeschiktheid bij advocaten is?
Hoe een zaak snel, goedkoop en voor de langere termijn kan worden geregeld voor de cliënt (en diens wederpartij) is al lang niet meer de belangrijkste drijfveer voor menig advocaat. De bezieling is daarmee langzamerhand ver te zoeken. Het is niet te verwonderen dat daar grote ontevredenheid over bestaat bij cliënten en medewerkers in de advocatuur.
Het wordt tijd de termen hulpverlener en honorarium weer nieuw leven in te blazen in dit mooie en dankbare beroep. Wat dat betreft komt de crisis (ook in vertrouwen) op het juiste moment. Inmiddels lijken daardoor nieuwe kantoren, verbanden van zzp’ers en werkwijzen (o.a. outsourcing en meer gebruik van IT) te ontstaan die inspelen op de teleurgestelde cliënten en medewerkers. De markt lijkt dus al in beweging.
De Orde en maatschappen binnen de advocatuur zouden er goed aan doen om te zoeken naar leiders en beleidsinstrumenten die meer bezieling in de advocatuur kunnen terugbrengen om zo de dienstverlening en het aanzien van, en plezier in, de advocatuur te vergroten.
Harm van Berkum
Advocaat te Den Haag
