Op 2 september 1998 gaat het faliekant mis in Arnhem wanneer een 63-jarige bewoonster van een villa wordt doodgeschoten tijdens een roofoverval in haar huis. Op dat moment is ook een 33-jarige vrouw op bezoek. Zij overleeft de overval. De politie gaat naarstig op zoek naar getuigen, daders en andere aanwijzingen. Al snel vindt de Arnhemse politie negen mannen die mogelijk schuldig zijn aan het misdrijf. Het opmerkelijke is echter dat er niet veel buit is gemaakt. Het ging om ‘slechts’ een portemonnee, een paar bankpasjes en een armband.
Wat volgt is veel media-aandacht en een intensief politieonderzoek. De politie spoort al gauw verdachten op. Na een tip van een geheime informant heeft de recherche negen mannen in beeld. Alle negen worden veroordeeld tot celstraffen variërend van vijf tot twaalf jaar. Een Duitse rechter spreekt een tiende verdachte in Duitsland vrij. Acht daders zitten hun straf volledig uit, terwijl één dader zelfmoord pleegt in de gevangenis. Hij laat een brief achter waarop hij zijn onschuld betoogt.
Willekeur en valse bekentenissen
Al sinds het begin van de veroordeling hangen er veel vragen in de lucht. Zo zou één van de verdachten acht willekeurige mensen benoemd hebben als medeverdachten. Deze persoon kreeg een straf van vijf jaar en zou als enige niet in hoger beroep zijn gegaan. Het grootste bewijs zou dus steunen op de bekentenis van slechts deze ene man. Uit de politieverhoren, die overigens zonder advocaat plaatsvonden, blijkt dat de verdachten onder grote, confronterende druk verhoord werden. In 2014 wordt het boek De Arnhemse villamoord, valse bekentenissen uitgebracht en vrijwel direct daarna uit de handel gehaald, waarin wordt betoogd dat de veroordeling op een valse bekentenis steunt en dus een herziening verdient. Ook wordt de aanwezige 33-jarige vriendin van de bewoonster als mogelijke dader bestempeld. Daarnaast heeft op 18 september 2018 de Adviescommissie afgesloten strafzaken een rapport uitgebracht. Hierin wordt eveneens betoogd dat de veroordelingen ‘potentieel onveilig’ zijn omdat onder meer de recherche grove fouten gemaakt heeft, waardoor valse bekentenissen volgden. De veroordeelde mannen – die nu dus vrij zijn – zeggen nog altijd dat zij onschuldig zijn.
Wordt vervolgd
Naar Nederlands strafrecht kan een herzieningsverzoek onder meer worden gehonoreerd wanneer sprake is van een novum (een nieuw feit). De advocaat-generaal adviseerde de Hoge Raad op 2 februari jl. dat hier geen sprake van is en dat de Hoge Raad dus geen herzieningsverzoek moet honoreren. Voor de ex-gedetineerden is dit een klap in het gezicht, maar volgens de advocaat-generaal juridisch correct. De Hoge Raad hoeft het advies van de advocaat-generaal niet over te nemen maar doet dit doorgaans wel. Hoogstwaarschijnlijk neemt de Hoge Raad op 20 april 2021 een beslissing omtrent het verzoek. Tot die tijd is het afwachten.
Wat denk jij? Is hier sprake van een van de grootste grove, rechterlijke dwalingen in de Nederlandse strafrechtsgeschiedenis of is alles soepel verlopen? Sinds januari 2020 kan je zelf kijken en oordelen. De NPO heeft de serie De Villamoord gemaakt die inzage geeft in de spraakmakende zaak.
