We hebben allemaal van die dagen waarop we moeten vlammen en een topprestatie moeten leveren: een pleidooi in een grote zaak, een presentatie waarvan veel afhangt, een lastige onderhandeling met een hoog afbreukrisico, een sollicitatiegesprek, ons werkleven zit er vol mee en niet zelden komt het erop aan. Wat zijn nu instrumenten om op zo’n dag boven jezelf uit te stijgen en een topprestatie neer te zetten? Hieronder een paar tips en tools.
Gebruik topsport als metafoor. Wil je als professional een topprestatie leveren, dan gelden eigenlijk dezelfde regels als in topsport. Topsport is focussen, ‘scherp stellen’, of te wel, je aandacht richten op een doel. Wat topsporters doen is zich focussen op een doel en aandacht geven aan die activiteiten die je moet uitvoeren om dat ene doel te bereiken. In het werkleven is dat niet anders.
Tip: Stel jezelf ruim voor dat je de prestatie moet leveren de vraag: Wat wil ik bereiken en wat moet ik allemaal doen om dit doel te bereiken? En wat heb ik daarvoor nodig? Schrijf vervolgens uit wat je plan van aanpak wordt om dat doel te bereiken. Daardoor creëer je de goede randvoorwaarden voor de latere topprestatie. Je zult optimaal voorbereid zijn en je zelfvertrouwen zal toenemen.
Stel vooral leerdoelen. Heb je last van onzekerheid en faalangst, dan helpt het om de prestatie die je moet gaan leveren in een leerkader te plaatsen. Onderzoek heeft namelijk aangetoond dat faalangst afneemt als je jezelf leerdoelen stelt in plaats van prestatiedoelen. Als je tegen jezelf zegt: ‘’Ik wil door dit sollicitatiegesprek leren om vragen kort en bondig te beantwoorden, dan klinkt dat anders dan:’’ Ik moet en zal die baan hebben’’.
Fake it till you make it. In de sport weten we allang dat het vaak een mentaal spelletje is. Je kunt technisch en conditioneel nog zo klaar zijn voor de topprestatie, als je niet goed in je vel steekt, zal het resultaat navenant zijn. Als professional betekent dit vooral geloof in eigen kunnen hebben en positief over jezelf denken. Veel professionals hebben de kwaliteiten voor die topprestatie wel, maar het zit gewoon niet lekker ‘tussen de oren’. De vraag is dus: Hoe krijg je jezelf in de juiste mentale conditie? Het antwoord is simpel: door zelfvertrouwen te faken. Wat je uitstraalt geloven anderen, maar mooier nog, je gaat het zelf ook geloven! Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat imitatie van gedrag de bijbehorende emotie oproept.
Tips:
- Visualiseer van te voren dat je het gewenste resultaat al behaald hebt. Dit vergroot de kans aanzienlijk dat je het gewenste resultaat ook daadwerkelijk neerzet.
- Visualiseer een goede prestatie uit het verleden. Door in detail terug te denken aan een goede prestatie, krijg je meer zelfvertrouwen en daardoor zal je beter presteren.
- Doe de ‘powerpose’.Een kleine verandering in je houding heeft, zo is uit onderzoek gebleken, invloed op hoe je denkt en voelt.Als je 2 minuten in een strijdbare houding gaat staan, waarbij je jezelf langer en breder maakt dan je bent, ook wel de ‘powerpose’ genoemd, maak je minder stresshormonen aan en meer testosteron. Wanneer je de powerpose vlak voor de te leveren prestatie uitvoert, voel je je tijdens de prestatie een stuk sterker, durf je meer en ben je minder nerveus. Ik ken mensen die er ook geluid bij maken, maar dan moet er echt niemand in de buurt zijn……
Geef jezelf een suikershot.In mijn studietijd deed het hardnekkige gerucht de ronde dat bepaalde citroenkauwgomballen met zoete gel van binnen je prestatievermogen konden verbeteren. Het verhaal ging dat je die dan vlak voor een tentamen in je mond uiteen moest laten vallen en er vervolgens op moest blijven kauwen. Bij de enige kruidenierswinkel in Groningen die deze citroenballen verkocht, stond het in tentamentijd dan ook steevast rijen dik. Hoewel mijn kiezen bijkans uit mijn mond vielen, deed ik braaf mee aan deze hype, die, zo blijkt, nog op enig waarheid berust ook, want voor de meeste topprestaties is het belangrijk dat je bloedsuikerspiegel hoog genoeg is en dat kan je voeden met suiker. Dus drink of eet vlak voordat je de topprestatie moet leveren iets met suiker. Een kauwreflex verhoogt bovendien de focus, zo weten we inmiddels ook. Zou dat de reden zijn dat we zoveel voetballers voor de wedstrijd met kauwgom in hun mond zien?
Allemaal leuk en aardig natuurlijk, maar gaat het vaak juist niet fout op het moment zelf? Er kan tijdens de te leveren prestatie van alles gebeuren waardoor je niet optimaal presteert. Je kunt afgeleid raken door gedachten die op dat moment door je hoofd schieten, je kunt je laten overrompelen door je wederpartij, de spirit verliezen, onmacht voelen, verkrampt raken van spanning, je komt niet over een teleurstelling heen of je wilt het zo goed doen, dat je bezwijkt onder de druk van het presteren. Ik weet zelf nog dat ik een keer totaal uit mijn ritme was toen de kantonrechter tijdens de zitting eigenhandig de volgorde van de sprekers wijzigde. Ik kreeg eerst het woord en omdat ik daar niet op was voorbereid, schoot er van alles door mijn hoofd, waardoor ik niet goed uit mijn woorden kwam. Hoe kan je dit soort incidenten tackelen? Hieronder nog een paar tips.
Zelfcoaching. Het gaat er vooral om dat je invloed kan uitoefenen op wat er tijdens de te leveren prestatie in je hoofd gebeurt, zodat je emoties veranderen. Het kunnen managen van je emoties en kalm en gecontroleerd blijven als je onder druk staat is één van de succesfactoren van een goede prestatie. Uit onderzoek blijkt dat 90% van de topmensen zeer hoog scoort op het gebied van dit soort zelfcoaching.
Vaak keren dezelfde valkuilen en patronen terug. Het helpt om in een schrift bij te houden waar je zoal tegenaan loopt op momenten dat het er om gaat. Als je dat voldoende in kaart hebt, is de volgende stap om te leren hoe je jezelf hier doorheen kunt coachen. Iedereen heeft weer een andere toolkit. Het gaat er vooral om dat je in plaats van negatieve, disfunctionele gedachten positieve, helpende gedachten in je hoofd kunt oproepen, die ook weer andere, positieve emoties oproepen. Bijvoorbeeld als je tijdens de prestatie tegen jezelf zegt: ‘’Ik heb mijn argumenten goed voorbereid en ik weet heel veel van deze materie’’, dan zal dat een positief effect hebben op je gevoel van zelfverzekerdheid, terwijl als je zegt: ‘’O jee, dit gaat fout, ik kan dit niet’’, je een twijfelachtig gevoel krijgt waardoor je mogelijk slechter gaat presteren. Dat noemen we ook wel ‘gedachtemanagement’ en dat valt te leren. Een motiverende ‘peptalk’ tegen jezelf houden op het moment dat het fout dreigt te lopen, kan ook helpen. Je ziet dat sporters ook doen. De atleet die na 2 foutsprongen op het punt staat om zijn laatste sprong te maken en zichzelf oppept, het zijn beelden die we allemaal kennen.
En wat verder nog?
Koester je sociale omgeving. Steun in de vorm van aandacht en waardering is voor een topsporter van groot belang. Het gevoel genoeg ondersteund te worden, levert de rust op die nodig is om de focus op het resultaat te kunnen leggen. Wil je als professional topprestaties leveren, dan heb je ook een sociaal vangnet nodig dat in je gelooft, je steunt en aanmoedigt en de successen met je viert. Juristen zijn over het algemeen vrij solistisch en investeren denk ik te weinig in dit soort emotionele en sociale steun alsonmisbaar ingrediënt om topprestaties te kunnen blijven leveren.
