Na een vakantieperiode heb ik meestal weer grootse plannen met mezelf. Ik ga het allemaal anders doen, natuurlijk. Zo wil ik bijvoorbeeld al tijden minder gaan werken. Genoeg redenen om dat te doen, daar ligt het niet aan. Ik ben al ruim 28 jaar vrij extreem bezig, in mijn omgeving werkt bijna iedereen parttime en ik ben inmiddels al 50-something, ook al doe ik er alles aan om dat niet te zijn. Maar het is altijd hetzelfde liedje. Ik heb het nog niet bedacht of de beren staan al weer op de weg: ‘Dat kan helemaal niet, want er is teveel werk’. ‘Ik heb te weinig personeel.’‘Is dat niet heel dom in crisistijd?’…… enzovoorts. Allemaal redenen om niet minder te gaan werken. Ik kan de klok er op gelijk zetten, want na de volgende vakantie voer ik dezelfde innerlijke strijd. Heel vermoeiend…..
Aan dromen en wensen hebben we doorgaans geen gebrek: een andere baan, we willen voor onszelf beginnen of in een camper door Australie trekken. We weten dat er iets moet gebeuren, maar het lukt ons niet om in beweging te komen, omdat we blijven hangen in ons innerlijk getob. Meestal zijn wij heel goed in het opsommen van redenen waarom wij onze droom niet zouden kunnen verwezenlijken: ‘Dat lukt me toch niet’. ‘Is dat wel verstandig?’, ‘Dat kost te veel’ enzovoorts. Meestal blijven we jarenlang zo doortobben.
Ik ga een methode bespreken om dit patroon te doorbreken: de Disney Strategie.
De Disney Strategie
Naast een begrip in de filmindustrie is Walt Disney (1901) vooral bekend om zijn vernieuwende manier van werken, ook wel de ´Disney Strategie´ genoemd. De Disney Strategie is een creativiteitstechniek die vaste denkpatronen doorbreekt en gebruik maakt van de remmende invloed van kritiek. Walt Disney had het vermogen om iets te onderzoeken en te bekijken vanuit verschillende perspectieven en al deze ideeën mee te nemen in zijn eindoordeel. Hij liet zich niet beperken door dat-gaat-toch-niet-lukken –gedachten, maar zijn uitgangspunt was juist: Wat moet ik doen om het wel te laten lukken? Daardoor kon hij creatieve ideeën en fantasieën voor films en pretparken omzetten in realiteit. Hij ging als volgt te werk: als Disney een idee voor bijvoorbeeld een film had, creëerde hij eerst een droom van de film. Vervolgens ging hij na in hoeverre zijn voornemens realiseerbaar waren. Hij woog de beschikbare middelen, tijd en bronnen tegen elkaar af en verzamelde alle informatie die hij nodig had om te zorgen dat de film met succes kon worden geproduceerd. Vervolgens kroop hij in de huid van de kritische toeschouwer en paste de film aan. De beoordelingen vanuit de verschillende perspectieven vulden elkaar prima aan, met een kaskraker als resultaat.
Werkwijze
De Disney strategie werkt vanuit 3 basishoudingen:
- de dromer: alles is mogelijk
- de realist: actieplan
- de criticus: risicoanalyse
Deze strategie kun je toepassen op elk individueel of gemeenschappelijk probleem c.q. doelstelling of idee. Ook handig toe te passen voor brainstormsessies in teams om ideeën te genereren of kennis te ontwikkelen.
Maak drie plekken of posities die staan voor één van de drie posities: Dromer, Realist, Criticus. Je kunt bijvoorbeeld drie stoelen gebruiken of drie cirkels op de vloer markeren, waarin je kunt staan of letterlijk 3 kamers nemen, waartussen je je verplaatst. Ook kun je mensen de rol van deze posities in laten innemen. Neem het probleem, idee of de doelstelling waaraan je wilt werken als uitgangspunt en verplaats je in de aangegeven volgorde tussen de posities.
- De Dromer: wat wil ik, wat is het doel? Vanuit het perspectief van de ´dromer´ wordt er naar de doelstelling gekeken. Stap in de Droom-positie en maak een mentale voorstelling van je droom of fantasie. Stel je voor dat…. De creatieve en visuele gedachten die opkomen mogen niet belemmerd worden door de realiteit en mogelijke risico´s. Het gaat om de kracht van de brainstorming en om de kwantiteit van alle aangedragen ideeën.
- De Realist: hoe ga ik het doen, hoe krijg ik dit voor elkaar? Stap in de Realist-positie en vertaal het idee van de Dromer in concrete plannen. De realist hoort de fantasie aan en bedenkt manieren om de droom werkelijkheid te laten worden. Stel jezelf de vraag: Als deze droom te verwezenlijken is, stel dat dit haalbaar is, wat ga ik dan doen?
Je kijkt nog niet naar mogelijke risico’s en beperkingen; je gaat er nog steeds vanuit dat het mogelijk is om de droom te verwezenlijken. Wat heeft de Dromer al gedaan?, wat moet hij nog doen?, welke acties zijn nodig?, wat is de eerste stap die hij moet zetten?,. wat is hierbij nodig? (geld, praktische hulpmiddelen, tijd) - De Criticus: wat kan er mis gaan? Stap vervolgens in de Criticus-positie. De criticus analyseert de zwakke plekken in het plan en geeft aan waar nog verbeteringen moeten worden aangebracht. Wat ontbreekt in het plan?, welke risico’s zijn er?, wat kan fout gaan?, wat moet de Dromer opgeven voor zijn plan?, wat moet hij wijzigen om het uitvoerbaar te maken?, wat kan hij veranderen om het plan beter te maken?, zijn er zaken waar de Dromer nog niet over nagedacht heeft?
Belangrijke aandachtspunten
- Scheidt de drie posities goed van elkaar en doorloop ze in vaste volgorde van Dromer > Realist > Criticus.
- De Criticus komt het laatst aan de beurt. Voorkom dat hij meteen na de Dromer (of tijdens het dromen) aan bod komt.
- De Criticus is geen scherprechter die dingen afkraakt, maar een constructieve feedbackgever met opbouwende kritiek.
- Nadat de Criticus aan het woord is geweest, stap je weer in de rol van de Dromer en beantwoordt de vraag: Hoe ziet je droom er nu uit?, wat ga je bijstellen aan je droom?
- Blijf de cyclus herhalen totdat Dromer, Realist en Criticus alle drie tevreden zijn. Zo voorkom je dat de Dromer met een idee komt waarvan de Realist meteen zegt: ‘Dat is onmogelijk’ en de Criticus zegt: ‘Zinloos om verder over te denken’.
Je moet het echt uitproberen om het effect hiervan te kunnen ervaren. Komt nu de gedachte: ’Dat helpt mij toch niet’, bij je op? Dan moet je deze methode zeker gaan beproeven!
