De coachtip van de maand: jongleren op de apenrots

Delen:

jongleren op de apenrots f35Er waren eens drie mannen: de oude, slimme vos Jeroen, de sterke Luit en de jonge, onervaren Nikkie. De officiële leider van het stel was Nikkie, maar de lakens werden in feite uitgedeeld door Jeroen, hoewel hij fysiek de zwakste van de drie was. Hoe speelde Jeroen dat klaar? Jeroen was zich uitermate bewust van zijn afgenomen kracht en schoof daarom de zwakste van de twee jonge mannen naar voren: Nikkie. Samen vormden ze een coalitie tegen de sterkste: Luit. Als de coalitie haperde, en dat was regelmatig het geval, viel de macht direct toe aan Luit, die de twee andere mannen dan de baas was. Jeroen was listig genoeg om die situatie te verduren tot Nikkie er genoeg van kreeg en Jeroen kwam smeken weer samen op te trekken. Als ze dat deden, dan was Nikkie weer de koning. Maar Jeroen, als Nikkies draagvlak, was achter de schermen de echte baas.

Waar speelde zich dit af? Ergens in een bedrijf? Nee, in Burgers Zoo, juist ja, het dierenpark in Arnhem, waar etholoog Frans de Waal een chimpansee kolonie bestudeerde. De Waal keek vooral naar de structuur van hun samenleving en concludeerde iets wat inmiddels gemeengoed is: de apenmaatschappij lijkt soms akelig veel op de mensenmaatschappij. Wij mensen lijken in ons functioneren het meest op die van chimpansees. Dat is eigenlijk jammer, want bij chimpansees draait de structuur van de samenleving om geweld en machtspolitiek. Een maatschappij zoals die van de bonobo’s, waar alles wordt opgelost met seks, is dan toch een stuk plezieriger…. En helaas voor de vrouwen onder ons: bij de chimpansees ligt de macht bij de mannen.

Mannelijke chimpansees zijn erop uit om te winnen en ze zijn competitief. Ze strijden met elkaar voor de beste toegang tot voedsel en vrouwtjes om mee te paren. Op de apenrots is een duidelijke hiërarchie zichtbaar. In een chimpanseekolonie draait alles om de baas, de alfa-aap. Hij verzamelt een aantal vertrouwelingen om zich heen en die groep steunt hem door dik en dun. Als tegenprestatie mogen zij op zijn gunsten rekenen. Er wordt samengewerkt, maar vooral uit eigen belang. De mannetjes gaan vooral coalities aan als er winst voor hen te behalen is. Pogingen van andere apen om zich te profileren en hogerop te komen in hiërarchie leiden vaak tot felle gevechten, waarbij de alfa-aap de klappen uitdeelt. Naarmate de alfa-aap meer ervaring heeft en volwassener wordt, kan hij kleine binnenbrandjes in de lagere hiërarchie beter door de vingers zien. Maar als de vechtpartij zich in de buurt van de top afspeelt, grijpt hij met harde hand in en slaat er lustig op los. In een apenkolonie vinden regelmatig machtswisselingen plaats, waarbij de aap die de slimste coalitie sluit de toppositie verovert.

Wat kunnen wij leren van de chimpansees?

Het hebben van de juiste relaties en het maken van de juiste keuzes tussen vriend en vijand zijn cruciaal om steun en dus draagvlak te krijgen en invloed te verwerven. Dat is hoe wij moeten jongleren op de apenrots om te krijgen wat we willen.

Het gaat bij politiek natuurlijk niet alleen over macht en de top bereiken. Het gaat ook om het creëren van de goede voorwaarden om de doelen te bereiken, die je jezelf gesteld hebt en dat kan vanuit werkcontext bekeken van alles zijn: overplaatsing, promotie, andere taken, een hoger salaris, een opleiding die je graag wilt doen, name it. Hieronder nog een paar tips om te jongleren op de apenrots: 

  1. KISS. Keep it simple and short. Je hoeft echt geen ingewikkelde of negatieve spelletjes te spelen, die veel tijd en energie kosten. Het politieke spel spelen kan eenvoudig bestaan uit slim relatienetwerken en profileren.
  2. Onderhoud relaties binnen de organisatie. Veel goede relaties hebben geeft ‘relatiemacht’, of te wel, door middel van relaties vergroot je je invloed. Met goede relaties verzamel je steun, vergroot je je draagvlak en zichtbaarheid en daardoor groeien je kansen en mogelijkheden. Je kunt heel ver komen door relaties. Niet de man of vrouw die inhoudelijk de beste is komt het verst, maar degene met het beste netwerk. ‘Je kent wie je bent’. De Jos van Reyen van deze wereld varen er wel bij!
  3. Wees geïnformeerd. Weet wat er speelt, overal en altijd, en zorg voor de juiste informatiebronnen. Wie niet goed op de hoogte is, mist belangrijke informatie om situaties en mensen goed op waarde te kunnen schatten en dan kan je politiek ook niet veel uitrichten. Als je bijvoorbeeld niet bekend bent met de ontwikkelingen op jouw afdeling(b.v. dreiging tot opheffing), mis je de informatie om te kunnen beoordelen of deze ontwikkeling goed of slecht voor je zou kunnen uitpakken. Je moet het allemaal weten om hier politiek goed uit te komen (b.v. een coalitie aangaan om het voornemen tot opheffing te blokkeren, lobbyen voor een overplaatsing enz.).
  4. Richt je op de feitelijke machthebbers. Weet wie binnen jouw organisatie de feitelijke macht bezit(ten) en richt je op deze personen. Net zoals de apen op de apenrots. Investeer in de persoonlijke contacten met deze personen, zorg dat ze jou kennen en draag bij aan de instandhouding van hun macht(b.v. door dienstbaar te zijn).Ken ook de zorgen, drijfveren en belangen van deze personen. Dat maakt het gemakkelijker om in te spelen op bepaalde verwachtingen. Feitelijke machthebbers zijn niet per definitie ook de mensen met de formele macht. Ook in het voorbeeld van de apen Jeroen, Luit en Nikkie was dat niet het geval.
  5. Doe wat belangrijk wordt gevonden in de organisatie en laat dat zien. Elke organisatie is gericht op instandhouding van zijn eigen cultuur en waarden. Wie uitdraagt en communiceert dat hij het systeem draagt, steunt impliciet ook de machthebbers en bereikt daardoor sneller zijn eigen doelen. Steun geven wekt vertrouwen en we omringen ons liever met vertrouwelingen dan met subversieve personen. Zo werkt het bij apen, zo werkt het in organisaties.
  6. Wees de juiste kopie van je leidinggevende. Of te wel doe aan na-apen, imiteer, kopieer.Door de mensen die voor jou van belang zijn na te doen, zorg je dat je erbij hoort. Want mensen willen nu eenmaal het liefst op elkaar lijken. We kennen allemaal ‘de klonen’ van de personen met macht. Ze gaan zich hetzelfde kleden, ze nemen hetzelfde taalgebruik aan en doen wat hun leiders doen.
    Zo is de tijgerprint al jaren mijn handelsmerk en op een dag kwam één van mijn mannelijke stagiaires met een tijgersjaaltje om zijn nek op kantoor. Het was een grapje natuurlijk, maar ook een subtiele hint: ‘Ik wil op jou lijken’. Voor de meeste professionals is dit geen leuke, maar wel een buitengewoon effectieve strategie.
  7. Wees niet naïef. De mens is van nature een manipulatief wezen met egoïstische motievenen een aangeboren neigingom wat er in de omgeving gebeurt te willen begrijpen en beïnvloeden. Iedereen heeft nu eenmaal belangen en wensen die hij wil realiseren. Wie hogerop wil zal eerder de neiging hebben achterbakse spelletjes te spelen, want we rekenen van nature niet op de oprechte hulp van een ander als we er alleen zelf beter van worden. Pesten, beschuldigen, liegen, gemene roddels, het komt allemaal voor op de werkvloer en daar kun je maar beter mee leren omgaan. De e-mailaffaire rond Hillary Clinton speelt niet toevallig net nu ze zich verkiesbaar heeft gesteld voor het presidentschap.
  8. Maak het leuk voor jezelf. Het is één groot apenspel wat je niet te serieus moet nemen. De kunst is om dit met gemak te doen en het voor je te laten werken. Een gezond relativeringsvermogen is daarbij een kwaliteit die goed van pas komt.

Van een enorme naïeveling naar ’s werelds grootste cynicus? Na 3 blogs over dit onderwerp ben je qua kantoorpolitiek hoop ik niet teveel doorgeslagen. Ik zou zeggen: play your own game!

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Scroll naar boven