De rechtskundig adviseur is benaderbaarder dan een advocaat, meent incassojurist Mark van Schie (INcompanyCASSO). “Daar kom je op afspraak en betaal je per zes minuten. De rechtskundig adviseur heeft een ander contact met de cliënt.”
Van Schie heeft bijvoorbeeld klanten die langs komen of even zijn visie op een kwestie willen horen zonder dat er meteen een dossier uit voortvloeit. “Die pakken wat makkelijker de telefoon omdat ze weten hoe ik werk. En als ik niet zo goed thuis ben in het rechtsgebied, dan kan ik doorverwijzen naar andere rechtskundig adviseurs in mijn netwerk.” Dat doet hij ook als twee klanten van hem onderling mot hebben. “Ik kan niet twee heren dienen,” zegt Van Schie die kandidaat-bestuurslid is van de beroepsvereniging Nederlandse Vereniging van Rechtskundige Adviseurs (NVRA).
Voor een groot deel doet een rechtskundig adviseur hetzelfde werk als een advocaat: adviseren en eventueel procederen. Het verschil is dat advocaten een procesmonopolie hebben bij de rechtbank en het gerechtshof. “In die gevallen werk ik samen met een advocaat,” licht Van Schie toe. “Er zijn verder niet zoveel verschillen. Een incassoadvocaat kan zelf conservatoire maatregelen aanvragen bij de rechtbank. Daar heb ik een advocaat voor nodig.” Een ander verschil? “Ik ben aanmerkelijk goedkoper dan een advocaat.” Hij rekende vorig jaar nog 95 euro per uur, maar is nu naar een uurtarief van 110 euro gegaan, omdat hij veel kosten heeft aan het voldoen aan de Wet Kwaliteit Incassodienstverlening (Wki).
Een rechtszaak voorkomen
Luchtvaart- en reisrechtjurist Peter Vos (TICECO Legal Services), die net als Van Schie is aangesloten bij de NVRA, zegt dat een rechtskundig adviseur eerder dan een advocaat bereid is om binnen het bedrijf van de cliënt te werken. “Dan heb je het over bedrijven die te klein zijn om een bedrijfsjurist te hebben of wel een bedrijfsjurist hebben, maar die dan tot over zijn oren in het werk zit of het gevraagde specialisme niet in huis heeft,” legt hij uit. “Ik zit vaak met het managementteam aan tafel om juridisch te toetsen wat ze bespreken en besluiten. Daar zitten ook bedrijven bij met een omzet van 100 tot 200 miljoen euro per jaar.”
Een ander onderscheid is volgens Vos dat een advocaat meer dan een rechtskundig adviseur geneigd is zich te richten op een juridische procedure. “Als een advocaat een juridisch geschil op zijn bord krijgt, is vaak het eerste wat hij doet de wederpartij aanschrijven met een sommatie. Een rechtskundig adviseur zal eerder de wederpartij bellen om diens kant van het verhaal laten te vertellen.”
Vos probeert altijd een rechtszaak te voorkomen. “Naar de kantonrechter gaan betekent een groot aantal voorbereidende handelingen en proceshandelingen, dan ben je als luchtvaartjurist zo 5.000 euro verder. Je bent voor een uitgebreide dagvaarding ongeveer een uur per pagina bezig, als het om een ingewikkeld geschil gaat, net als bij een advocaat. Een specialist zal misschien sneller werken, maar dan tegen een hoger tarief.”
Beslag op kerosine
Het verschil tussen een luchtvaartadvocaat en een luchtvaartjurist is verder niet zo groot, meent Vos. “In mijn vakgebied is het competentie-argument (de bevoegdheid om te procederen bij de rechtbank) minder relevant omdat ik vooral te maken heb met agentuur-relaties waar de kantonrechter bevoegd is, ongeacht het bedrag.” Toch kan hij sporadisch met jaloezie kijken naar advocaten, bijvoorbeeld omdat die conservatoire maatregelen kunnen treffen. “Dat is voor een advocaat een belangrijk speerpunt.” Beslagleggen op een registergoed als een vliegtuig is lastig, maar de deurwaarder kan wel beslag leggen op de getankte kerosine. Wat ook een effectief drukmiddel is.
Rechtskundig adviseur is geen beschermde titel. Iedereen, al dan niet juridische geschoold, mag zich zo noemen. Van de NVRA zijn bijvoorbeeld ook deurwaarders en incassospecialisten lid. Om de kwaliteit te waarborgen heeft de NVRA een gedragscode die bepaalt waaraan leden moeten voldoen. Bijvoorbeeld altijd een bevestiging van opdracht sturen en permanent bijscholen.
Secretaris Wil van den Herik van de NVRA zegt dat er in de afgelopen jaren een of twee klachten per jaar zijn geweest die werden voorgelegd aan het College van Toezicht. “Veel wordt opgelost door bemiddeling of verduidelijking van een situatie,” licht Van den Herik toe.
Klachten komen binnen bij de ambtelijk secretaris van de geschillencommissie, op dit moment Van den Herik, die zelf ook rechtskundig adviseur is. Die beoordeelt in eerste instantie of het een echte klacht is. “Soms is de klacht niet duidelijk of betreft het een futiliteit,” legt Van de Herik uit. “Ik geef dan uitleg en advies over de mogelijkheden. Vaak is het voldoende als de klager zijn verhaal kan vertellen. Uiteindelijk is het de beslissing van de klager of hij de klacht wil indienen. De ambtelijk secretaris adviseert alleen.”
Hoorzitting
Als een klacht wordt doorgezet, wordt deze doorgestuurd naar het lid over wie wordt geklaagd, waarna de klant en de jurist over een weer kunnen reageren. Soms wordt de zaak dan opgelost. Is dat niet zo dan wordt de klacht voorgelegd aan het College van Toezicht, onder voorzitterschap van de kantonrechter Wim Wetzels (rechtbank Rotterdam). Het College beslist dan of de klacht behandeld gaat worden, en vervolgens krijgen de klager en de beklaagde een uitnodiging voor een hoorzitting. Waarna dan de beslissing volgt.
Weet de burger wel wat een rechtskundig adviseur is? Wat vertelt Mark van Schie bijvoorbeeld op een verjaardag als mensen vragen wat zijn beroep is? ”Dan zeg ik dat ik me bezighoud met incasso, en daarnaast juridisch advies geef. Dat is dus meer een beschrijving van de werkzaamheden dan de naam van een beroep. ‘Rechtskundig adviseur’ ligt niet op het puntje van mijn tong.” Hij vervolgt: “Als je zoals ik een incassopraktijk hebt, ben je automatisch rechtskundig adviseur, want je kunt zo’n praktijk niet hebben als je geen verstand hebt van de juridische materie. Dat geldt ook voor deurwaarders, en veel andere beoefenaren die zich jurist noemen. Het is de vraag of mensen weten dat ze terecht kunnen bij een rechtskundig adviseur. De advocaat is bij iedereen bekend, maar als je zegt dat je jurist bent, veronderstellen negen van de tien burgers dat je advocaat bent. Die beroepen worden vaak over één kam geschoren.”
Nederland kent naar schatting 5.000 Rechtskundig adviseurs terwijl er maar tachtig lid zijn van de NVRA. Hoe kan dat? “De NVRA is zich daarvan bewust,” zegt Vos. Om het beroep en de rol van de rechtskundig adviseur meer bekendheid te geven heeft de NVRA onlangs het online Rechtskundig Loket gestart. Vos: “Een rechtzoekende kan zo een ingang krijgen naar een gespecialiseerde jurist van de NVRA die deskundig is op het betreffende rechtsgebied. Het gaat soms mensen die niet naar het Juridisch Loket willen of naar een advocaat.”
Vos is van mening dat het onder de aandacht brengen van het onderscheidend vermogen van de rechtskundig adviseur een uitdaging is voor de NVRA. Maar: “De rechtskundig adviseur moet dat ook zelf uitleggen aan de klant.”
Tuchtrecht
Van Schie voegt daaraan toe dat het NVRA-lidmaatschap voordelen en verplichtingen heeft. “Je moet contributie betalen, verzekerd zijn tegen beroepsaansprakelijkheid, bijscholing volgen, de gedragscode onderschrijven en je valt onder het tuchtrecht van de NVRA. Niet iedereen wil dat. Maar mensen die hun werk serieus nemen, zoeken vaak aansluiting bij een beroepsvereniging.”
Soms worden rechtskundig adviseurs ingeschakeld om fouten van collega-juristen te herstellen. “Bijvoorbeeld als de klant zich niet goed gehoord voelt bij een collega-incasso praktijk, of zich niet meer senang voelt bij die praktijk,” vertelt Van Schie. “Als ze vragen wat ik vind van de werkwijze van die collega, geef ik mijn eerlijke mening, ik ga er niet omheen draaien.” Als mensen de overstap maken, nemen ze doorgaans alle zaken mee, zegt Van Schie. “Ze gaan niet per zaak naar een andere jurist.”
Peter Vos maakt wel eens mee dat cliënten het gevoel hebben te weinig aandacht te krijgen van hun advocaat. “Of ze willen een second opinion. Je bent soms bezig met brandjes blussen die een ander, inclusief de cliënt zelf heeft veroorzaakt. Maar ja dat is per definitie mijn werk”
Dat bij een gemiddeld rechtskundig adviseur de tarieven lager liggen dan bij een advocatenkantoor, is geen geheim, al wil Peter Vos geen bedrag noemen. “Hoger dan een stagiair maar lager dan een partner,” is alles wat hij kwijt wil.
No cure no pay
Een ander belangrijk punt voor de cliënt is of de juridisch dienstverlener op no cure no pay basis werkt. “Bij incassokantoren is dat eerder regel dan uitzondering,” verklaart Van Schie. “Mijn klanten vragen in het eerste gesprek of ik dat ook doe. Dan leg ik uit waarom ik dat niet doe en maak ik een prijsopgave op basis van de tijd die ik verwacht aan het dossier te spenderen, ongeacht het resultaat. In het algemeen krijg ik dan de opdracht en hoef ik niet bang te zijn dat ik mezelf uit de markt prijs. Ik probeer de kosten zo laag mogelijk te houden en procedures te voorkomen. Daar ben ik altijd duidelijk in. Ik heb nooit discussie over mijn facturen.”
Tot slot: wat zijn de uitdagingen voor de rechtskundig adviseur? Vos noemt de omvangrijke regelgeving waaraan een rechtskundig adviseur moet voldoen als hij zich bezighoudt met buitengerechtelijke incassodiensten. Die heeft dan te maken met de Wet Kwaliteit Incassodienstverlening, zoals registratie- en certificatieplicht en aangesloten zijn bij een geschillencommissie.
Van Schie: “We moeten ons als rechtskundig adviseurs nog beter profileren. Daartoe is het Rechtskundig Loket een mooi middel.”
