Parijs was een wachtkamer, rechter zou hij voor het leven zijn. Hoofdpersoon Julian Perceval haat het woord toeval. Toch wil datzelfde toeval dat de opening van deze ontwikkelingsroman mij direct persoonlijk aantrok. Precies in dezelfde periode in 2014 waarin Perceval namelijk meedingt naar een positie als rechter in opleiding, doorliep ik in werkelijkheid deze intense selectieprocedure. In dezelfde weken waarin hij, na eerdere rondes en assessment, het gebouw van de Raad voor de rechtspraak aan de Kneuterdijk binnentrad voor nadere selectiegesprekken, nam ik daar ook aan deel. Perceval en ik hadden concurrenten kunnen zijn! Zelfs het wachten op een bankje bij de Hofvijver en reflecteren over de toekomst herken ik uit eigen ervaring.
De studieuze, streberige, wat naïeve Perceval, die van zichzelf en zijn omgeving rechter móét worden (in navolging van een hoogleraar die hem voorhield ‘de slimsten worden advocaat, de besten rechter’), ondergaat de gesprekken met de leden van de Landelijke Selectiecommissie Rechters gedwee en doorstaat ze. Daarna vertrekt hij voor vijf maanden naar Parijs: om vakken te volgen en de uitkomst van de procedure af te wachten. De 26-jarige Perceval maakt aldaar met het volle leven kennis. Dichtbij metrostation Trocadéro in het zestiende arrondissement vindt hij onderdak. De kennismaking met een sensuele Française en twee andere Nederlandse adolescenten – vrijere vogels dan Perceval, onder wie ook de zoon van een promiscue raadsheer van de Hoge Raad – leidt tot belevenissen en verwikkelingen. Daarop neemt Perceval een besluit over zijn toekomst.
Verkeerde motieven
Van zijn website valt te leren dat Janssen zelf een periode de voorganger van de opleiding tot rechter heeft gevolgd: de raio-opleiding. Daarmee stopte hij. Janssen behaalde zijn eerste graad als geschiedenisleraar in 2011. Startte met een proefschrift en publiceerde in 2017 zijn eerste roman. In 2019 bezorgde hij vervolgens de roman Trocadéro, waarvoor hij een reisbeurs van het Nederlands Letterenfonds ontving. De roman heeft zeker mooie gedeelten. Toch blijft de indruk achter dat de roman een (persoonlijke?) afrekening is. De openingsschets heeft trekken van een pastiche. Janssen laat leden van de Landelijke Selectiecommissie Rechters met arrogantie meermaals en herhaald waaromvragen stellen, terwijl nu juist dat soort vragen bewust zijn afgeleerd door de getrainde selecteurs. Ook had hij – net als iedere geïnteresseerde – op werkenbijderechtspraak.nl kennis kunnen nemen van de huidige stappen in de selectieprocedure (die ook al in 2014 golden). Binnen twee weken na de eindgesprekken weet een kandidaat waar hij aan toe is; geen vijf maanden. Janssen laat Perceval (bewust?) vanuit verkeerde motieven rechter willen worden. De indruk wordt gewekt dat de rechtspraak een closed shop is met zelfs intergenerationele gevolgen. De structuur van het verhaal doet her en der gekunsteld aan. Het Parijs in Trocadéro is op onderdelen clichématig literair. En Janssens’ redacteur had best scherper mogen toezien op de vele handelingszinnen met drie- of viertrapsraket: “Julian liep naar een kraam, bestelde een dubbele espresso en dronk die aan een hoge tafel op.” Of: “Hij bestelde een sandwich, at die staand op en keek intussen om zich heen.” Volgens het motto van deze roman bepaalt je zelfbeeld je lot. Van rechter naar romancier: hopelijk heeft Janssen zijn roeping gevonden.
John-Alexander Janssen, Trocadéro, Uitgeverij De Arbeiderspers
+ = de verscholen humor
– = de drieslagzinnen
Sterren = ***
