Zoals een schilderij slechts een momentopname is van een breder landschap, zo is een rechtszaak een momentopname van juridische en maatschappelijke vraagstukken. Aardse en Anwar willen dit in kaart te brengen en zo een inkijkje geven in de verbondenheid tussen recht en samenleving.
Op de tentoonstelling worden tekeningen getoond die scènes van rechtszittingen laten zien. Er zijn verdachten, rechters, advocaten en officieren van justitie in beeld gebracht, maar ook bodes, parketpolitie en toeschouwers. (Voor voorbeelden van tekeningen: zie de site van en kunstenaar Machteld Aardse).
Proefschrift
“Sinds 2020 hebben wij samen onderzoek gedaan in de rechtbank”, vertelt Aardse. Aanvankelijk was dat voor het proefschrift van Tasniem Anwar, Beyond the Shadow of A Doubt, over de opsporing en vervolging van terrorismefinanciering. Aardse maakte daar tekeningen bij.
Vervolgens vloeide uit de rechtbankbezoeken het huidige project voort. “Onze etnografie bestaat uit een combinatie van tekst en beeld. Enerzijds bestuderen we de juridische argumenten, de wetgeving en de uitspraken rondom terrorismezaken in Nederland. Anderzijds brengen we het landschap van de rechtbank in beeld door rechtbanktekeningen tijdens en voorafgaand aan zittingen.”
Menselijke kant
Met hun werk beogen Anwar en Aardse de menselijke kant van het recht te laten zien. “Door aandacht te geven aan de emoties in de rechtbank willen we ruimte maken voor de menselijke verhalen en gezichten bij abstracte wetten en vonnissen.” Daarnaast is het hun bedoeling om een complex en gespannen thema als terrorisme op een toegankelijke manier te presenteren. “Terrorismezaken worden vaak slechts kort in de media belicht, met stereotiepe afbeeldingen van IS, gesluierde vrouwen en bebaarde mannen. Onze aanpak resulteert in een diepe analyse van terrorismezaken, en de combinatie van beeld en tekst maakt deze begrijpelijk en relevant voor een grotere groep in de samenleving”, aldus Aardse.
Lidmaatschap terroristische organisatie
Voor het project hebben ze zittingen in twaalf zaken bezocht, in de rechtbanken Rotterdam en Limburg en in het Justitieel complex Schiphol. Die gingen onder meer over verdenking van lidmaatschap van een terroristische organisatie, voorbereidende terroristische activiteiten en terrorismefinanciering. Aardse maakte tekeningen, terwijl Anwar observeerde wat er tijdens de zitting gebeurde en daarover schreef. Voor de tentoonstelling waartoe het project nu heeft geleid werden ze bijgestaan door onderzoeker Robbin Talens, vormgever Niels Schrader en Roy Taylor (artist prints).
Boek
Aardse en Anwar hebben de ambitie om het werk te bundelen en uit te geven als een boek. “Daarin worden tekst en beeld samengebracht om op toegankelijke wijze de rechtbank als landschap te presenteren aan een breed publiek.”
De tentoonstelling is tot eind september te zien in de rechtbank Rotterdam, en van januari tot maart 2025 in de rechtbank Amsterdam.