Toen ik ongeveer een half jaar geleden van Nederland naar Bonaire emigreerde leverde dat, wat betreft verblijfs- en werkvergunning, niet veel problemen op. Bonaire is een ‘bijzondere gemeente’ van Nederland. Hierdoor zijn de toelatingseisen voor Nederlanders, en sinds 2015 ook voor Amerikanen, duidelijk en vrij soepel. Dat geldt niet voor de wetgeving die van toepassing is op ‘vreemdelingen’, mensen van een andere nationaliteit dan de Nederlandse of Amerikaanse. Die wetgeving is ondoorzichtig, een mengelmoes van (oud) Nederlands recht en Nederlands Antilliaans recht met vanuit Den Haag opgelegde wijzigingen. Dit levert soms bijzondere vraagstukken op.
Neem bijvoorbeeld de wet- en regelgeving waarin de tewerkstellingsvergunningen worden geregeld. Die is gelaagd opgebouwd. Zo is er de Wet arbeid vreemdelingen, het besluit uitvoering Wet arbeid vreemdelingen en de Beleidsregels RCN-unit SZW uitvoering Wav BES, kortweg de beleidsregels. Elke laag geeft uitleg over of is een uitwerking van de bovenliggende regeling. Het toepassen van deze regels levert soms uitdagingen op. Iets soepeler met de regels omgaan kan soms in het belang van het eiland zijn. Maar dan loert het gevaar van willekeur. Want waarom kan in het ene geval wel een uitzondering worden gemaakt en in het andere geval niet? Dat kan nog wel eens lastig zijn.
Bonaire is een eiland met maar negentienduizend inwoners. Hierdoor is het voor werkgevers soms lastig om aan geschikt personeel te komen. Dit blijkt ook wel uit de vele openstaande vacatures op het eiland. Werkgevers zijn verplicht hun vacature minimaal vijf weken ‘open te zetten’, voordat ze een aanvraag kunnen doen voor een tewerkstellingsvergunning voor een vreemdeling. Bonaire wil zo veel mogelijk lokale arbeiders aan het werk hebben. Pas als er op de lokale arbeidsmarkt geen mensen beschikbaar zijn, mag een werkgever uitwijken naar het buitenland.
Dat leidt tot kleine en grote problemen. Zo kunnen casino’s op Bonaire bijvoorbeeld al jaren geen geschikte croupiers uit de lokale arbeidsmarkt aannemen, simpelweg omdat ze er niet zijn. Om een casino, waar wel een exploitatievergunning voor is uitgegeven, draaiende te houden is het niet meer dan logisch dat er wordt uitgeweken naar werknemers met andere nationaliteiten. Alleen staat er in artikel 12 van het besluit uitvoering Wet arbeid vreemdelingen dat een aanvraag voor een tewerkstellingsvergunning voor een baan in een casino in alle gevallen wordt geweigerd. Met andere woorden, in een casino mogen uitsluitend mensen werken met een Nederlandse of Amerikaanse nationaliteit, of vreemdelingen die beschikken over een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. Hierdoor is er een discrepantie ontstaan tussen de wet en de werkelijkheid. Casino’s mogen op Bonaire wel bestaan, maar kunnen bijna niet voortbestaan door een gebrek aan werknemers. Ook hotels, een belangrijke motor voor de lokale economie, hebben te maken met dit probleem.
De ondoorzichtige regelgeving is met name ook lastig voor kleinere ondernemingen. Het is niet duidelijk aan welke voorwaarden ze moeten voldoen en ze hebben vaak niet de middelen om tegen een besluit in bezwaar te gaan. Een afgekeurde aanvraag kan er soms toe leiden dat hun werknemers of zijzelf weer terug moeten naar hun land van herkomst.
En nu is aan ons de vraag hoe bovenstaande problematiek kan worden opgelost, of nog beter, kan worden voorkomen. Een uitdaging, omdat het moeilijk is om aan te tonen dat er door het bestuursorgaan in strijd met de algemene beginselen van bestuur is gehandeld. En als dit dan is gebeurd, wat moet dat voor gevolgen hebben? Moeten de besluiten die onterecht zijn genomen worden ingetrokken? Moet het beleid worden aangepast? Dat zijn de vraagstukken waarin ik me nu vastbijt. Op zoek naar een creatieve oplossing. Een van de uitdagingen die mijn werk als Advocaat in de Cariben zo leuk maakt!
