Aanleiding voor deze procedure is het faillissement van Heiploeg, een handelaar in Noordzeegarnalen. De curatoren hebben een voormalig bestuurder aansprakelijk gesteld voor schade als gevolg van een boete die door de Europese Commissie was opgelegd voor kartelafspraken met een concurrent (schending van artikel 101 VWEU). Hiervoor heeft Heiploeg een boete van 27 miljoen euro gekregen. Deze boete zou volgens de curatoren het faillissement van het concern hebben betekent.
De curatoren hebben in eerste aanleg aannemelijk gemaakt dat de oud-bestuurder in de eerste periode van het kartel de leidende rol bij Heiploeg had. Hij werd naar verluidt de ‘godfather’ van de garnalenhandel genoemd. De rechtbank Noord-Nederland (ECLI:NL:RBNNE:2020:3292) heeft daarom geoordeeld dat de oud-bestuurder zijn taak als bestuurder onbehoorlijk heeft vervuld (art. 2:9 BW) en dat hij gehouden was tot vergoeding van de daardoor ontstane schade.
Het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2022:10497) heeft het vonnis van de rechtbank grotendeels bevestigd. Het hof heeft onder meer het verweer van de oud-bestuurder afgewezen dat de mededingingsregels er niet toe strekken de schade te beschermen die door de curatoren wordt gevorderd. De oud-bestuurder had hiervoor een beroep gedaan op een uitspraak van het Landgericht Saarbrücken (LG Saarbrücken 1. Kammer für Handelssachen 15.09.2020, 7HKO 6/16). In die zaak had de Duitse rechter geoordeeld dat een boete niet kan worden verhaald op de bestuurder omdat dit afbreuk doet aan het doel en nuttig effect van art. 101 VWEU.
De door de curatoren ingestelde regresvordering is naar het oordeel van het hof niet onverenigbaar met de uitleg die de Duitse rechter aan het Europese recht heeft gegeven. De vordering is een regresvordering van de failliete vennootschap. Gelet op de toestand waarin de vennootschap verkeert, heeft de boete op haar geen effect en heeft zij zelf geen belang bij de vordering. Voor de vennootschap leidt de regresvordering ook niet tot verlichting van de op haar rustende boeteverplichting. De vordering is juist in lijn met het uitgangspunt dat iedereen recht heeft op vergoeding van schade als gevolg van een overtreding van het mededingingsrecht. De oud-bestuurder wordt daarom veroordeeld om een schadevergoeding van 13 miljoen euro te betalen.
Het is in Nederland al jaren mogelijk dat bestuurders voor overtreding van de mededingingsregels een bestuursrechtelijke boete kunnen krijgen van maximaal 900.000 euro van de Autoriteit Consument & Markt. Het feit dat een (oud-)bestuurder civielrechtelijk is veroordeeld voor schade als gevolg van een schending van het mededingingsrecht is een unicum. Slechts eenmaal eerder is − voor zover bekend − geprobeerd een bestuurder aansprakelijk te stellen voor schade na een kartelovertreding (ECLI:NL:RBROT:2007:BA0926). Zonder succes overigens. Wellicht dat dit arrest de deur op een kier zet voor nieuwe procedures waarin door de onderneming zelf wordt geprobeerd om de boete op de bestuurders te verhalen.
