Het is namelijk de taak van een gerechtsdeurwaarder om ervoor te zorgen dat voldaan wordt aan veroordelingen. Een in het gelijk gestelde schuldeiser kan ervoor kiezen om daar even mee te wachten, de gerechtsdeurwaarder neemt die beslissing niet. Het moratorium dat nu van toepassing is voor de gedupeerden geldt als een algehele ‘pauzeknop’. Dat moratorium loopt af en het is een politieke keuze of die wordt verlengd, of niet.
Het lijkt makkelijk om het moratorium te verlengen. Maar de problemen worden daarmee niet opgelost, alleen vooruitgeschoven en soms zelfs vergroot. Er zit namelijk nog een andere kant aan het verhaal. Schuldeisers (vaak MKB-bedrijven) zijn in totaal voor meer dan 100 miljoen euro benadeeld en wachten soms al jaren op hun geld. Ook voor hen moet er een perspectief zijn, ook zij hebben het geld hard nodig in deze tijden van crisis. Het moratorium verlengen zonder zicht op een permanente oplossing helpt zowel de gedupeerde als de schuldeiser niet. Gedurende de pauze blijft de rente bovendien oplopen en in sommige gevallen ook de huur die betaald moet worden, waardoor de schulden alleen maar groter worden.
Het moratorium is bedoeld geweest om ruimte te nemen om problemen op te lossen. Er zijn inmiddels vele stappen gezet. Sinds het kabinet besloot om de private schulden van gedupeerden af te lossen hebben de gerechtsdeurwaarders intensief ingezet om deze beleidsbeslissing in praktijk te kunnen brengen. De gerechtsdeurwaarders hebben zicht op alle vorderingen waar een titel voor is en daarnaast op een groot deel van de minnelijke vorderingen. Ons idee was in eerste instantie: wij brengen deze schulden in kaart, geven ze door aan SBN zodat die tot afbetaling over gaat. Probleem opgelost.
Onmiddellijk hebben we toen ook de mogelijkheid gecreëerd bij alle deurwaarders om direct inzichtelijk te hebben wie gedupeerd is. En de deurwaarders hebben van de bij hen bekende gedupeerden overzichten van de schulden aangeleverd. Zij kregen de taak om de vorderingen te controleren en daar ook voor in te staan. Vanwege het openbaar ambt, kan SBN door die verklaring ervan uitgaan dat wat er staat ook klopt. Dat maakt het makkelijk en overzichtelijk voor de gedupeerde, die verder alleen nog de schulden aan SBN hoeft door te geven die niet bekend zijn bij gerechtsdeurwaarders.
De Tweede Kamer besloot echter dat alleen de gedupeerde zelf in actie moet komen. Van rechtstreekse aanlevering door de deurwaarder aan de overheid kon geen sprake zijn. In plaats daarvan moet de gedupeerde zelf de overzichten downloaden die door de deurwaarders zijn klaargezet, vervolgens moet deze lijst ingediend worden bij SBN. Op dit idee, dat de gedupeerde zelf de regie heeft, is het hele proces van afwikkeling van de schulden gestoeld.
De gerechtsdeurwaarders boden een nieuwe oplossing om gedupeerden vanuit deze regeling te faciliteren. Zij hebben alle vorderingen op gedupeerden waarvan de rechter heeft geoordeeld dat ze terecht zijn, verzameld en klaargezet in de met DigiD beveiligde omgeving Schuldenwijzer (www.schuldenwijzer.nl/toeslagenhulp). Per gedupeerde kan met een druk op de knop een overzicht van de schulden bij de gerechtsdeurwaarder gegenereerd worden, op basis waarvan SBN zorg kan dragen voor de financiële afwikkeling. In de eerste week van 2021 hebben de gerechtsdeurwaarderskantoren dit portaal gevuld met in totaal zo’n 50.000 schulden ter waarde van 110 miljoen euro. Dat zijn op dit moment de gerechtelijke schulden van alle als gedupeerd aangemerkte burgers. Er worden nog wekelijks burgers als gedupeerd aangemerkt en de overzichten die gerechtsdeurwaarders aanleveren worden dan ook wekelijks geüpdatet.
Tot nu toe hebben echter slechts een kleine 400 gedupeerden het overzicht van hun gerechtelijke schulden daadwerkelijk ingediend bij SBN, terwijl er bijna 10.000 gedupeerden in Schuldenwijzer staan. Is het wel verstandig om gedupeerden zelf aan het werk te zetten terwijl we dit inmiddels met een druk op de knop voor hen kunnen doen?
Vorige week was het de beurt aan de nieuwe staatssecretaris voor Toeslagen en Douane, Aukje de Vries, om zich in een Kamerdebat te verantwoorden voor de traagheid in de afwikkeling van de schulden. Vanaf 12 februari beginnen de moratoria van gedupeerden namelijk af te lopen. In de hele maand februari gaat het om ongeveer 4.300 gedupeerden; hiervan hebben bijna 1.100 gedupeerden schulden bij gerechtsdeurwaarders, waarvoor beslag mag worden gelegd bij deze gedupeerden als hun schulden niet op tijd door SBN zijn betaald.
Er is op korte termijn dus grote behoefte aan een oplossing. Ik denk dat ik met een gerust hart kan zeggen dat niemand wil dat de invordering zonder plan wordt hervat: het kabinet niet, de Tweede Kamer niet, de staatssecretaris niet, de Belastingdienst niet en wij als gerechtsdeurwaarders willen dat zeker ook niet. Maar als een schuldeiser beslist de vordering weer in gang te zetten, heeft de gerechtsdeurwaarder geen keuze. Hij is daartoe verplicht.
De gerechtsdeurwaarders raden daarom aan de gegevensuitwisseling mogelijk te maken rechtstreeks tussen de gerechtsdeurwaarders en SBN, zodat SBN zorg kan dragen voor de financiële afwikkeling van de schulden van deze groep gedupeerden. Wij adviseren om, net als bij de afwikkeling van de publieke schulden, het initiatief tot afwikkeling van deze specifiek categorie schulden – die met een rechtelijk vonnis – niet over te laten aan de gedupeerde. De gedupeerde wordt hiermee ontlast en er is geen zorg dat na het verlopen van het moratorium voor deze oude schulden (opnieuw) beslagmaatregelen worden gelegd.
Het einde van het moratorium nadert en het is cruciaal dat deze ‘snelweg’ tussen gerechtsdeurwaarders en SBN spoedig wordt ingericht. Alleen met het vooruitzicht van deze oplossing kan van schuldeisers nog gevraagd worden een pas op de plaats te maken.
