Het Openbaar Ministerie is naar aanleiding van het rapport van de commissie-Fokkens druk bezig met verbeteringen in cultuur, integriteit en leiderschap, zo blijkt uit het jaarverslag over 2019. De sleutelrol daarbij ligt bij de top. “Het gaat om voorleven en voordoen.”
De commissie-Fokkens concludeerde in april 2019 onder meer dat het binnen de OM-top jarenlang heeft ontbroken aan ethisch leiderschap. Daardoor kon een cultuur ontstaan waarin de integriteit is geschonden. Door het rapport en de gebeurtenissen die tot de instelling van de commissie hebben geleid is de aandacht voor leiderschap en integriteit binnen de organisatie sterk toegenomen, aldus het Openbaar Ministerie. Het OM richt zich daarbij op vier thema’s – benoemingenbeleid, integriteit, cultuur en leiderschap, en de ontwikkeling van governance -, die zijn vastgelegd in een plan van aanpak. Over de voortgang wordt minister Grapperhaus regelmatig geïnformeerd.
Persoonlijk leiderschap
De voorbeeldrol die leidinggevenden hebben in houding en gedrag is volgens het OM doorslaggevend voor een moreel fitte en veilige organisatie. Het OM heeft daarom zijn bestaande leiderschapsprogramma’s aangepast en begint komend najaar met een nieuw, duurzaam programma op dit gebied. Persoonlijk leiderschap is daarbij een van de belangrijkste thema’s: leiders moeten kunnen omgaan met macht en invloed, onzekerheid en dilemma’s, complexiteit en druk, en met afhankelijkheid van andere professies. Het College is zich ervan bewust dat dit een langer durend proces vergt. “Stabiliteit, rust en koersvastheid zijn daarbij belangrijk.”
Integriteitsbeleid
Wie anderen de maat neemt, moet volgens het OM zelf boven elke twijfel verheven zijn. Onkreukbaarheid moet dan ook vanzelfsprekend zijn en dat vraagt continue aandacht. In dat kader is het integriteitsbeleid aangescherpt; het Bureau Integriteit binnen het OM heeft onder meer een onafhankelijker en sterkere positie gekregen met een eigen budget. In het jaarverslag meldt het OM dat bij het BIOM vorig jaar 36 vermoedelijke integriteitsincidenten zijn gemeld, negen meer dan in 2018. In 33 gevallen zijn (disciplinaire) maatregelen genomen.
Verlenging benoemingenbeleid
Verder heeft het OM sinds 1 januari 2019 een nieuw benoemingenbeleid voor topfuncties. Deze procedure moet zorgen voor meer transparantie en objectiviteit rond de selectie en benoeming van topfuncties. Volgens deze procedure zijn vorig jaar drie hoofdofficieren van justitie, vier plaatsvervangend hoofdofficieren, één plaatsvervangend landelijk hoofdadvocaat-generaal en twee directeuren bedrijfsvoering benoemd. Voor de benoemingstermijnen is een voorstel in de maak dat het OM dit jaar aan de minister van V&J zal voorleggen.
Zorgen
Uit het jaarverslag blijkt verder dat het OM grote zorgen heeft over het gebrek aan zittingscapaciteit, die in 2019 verder afnam. Het OM verwachtte eind 2019 dat ruim 20.000 strafzaken die klaar zijn voor behandeling daardoor niet op zitting behandeld kunnen worden. Daar komt de achterstand door corona nog bij. “De uitdagingen waar het OM zich voor gesteld ziet, zijn niet enkel van organisatorische of financiële aard. Zij raken de strafrechtketen als geheel en het OM als instituut en zonder adequate actie staat de geloofwaardigheid van de rechtsstaat op het spel.”
