‘Ook advocateneed staat onder druk’

Delen:

Foto: Pixabay

De advocatuur en de rechtspraak weten niet goed hoe ze moeten omgaan met het lastige begrip ‘integriteit’. Dat stelt advocaat en hoogleraar Jonathan Soeharno in een interview met Accountancy Vanmorgen. Omdat steeds meer beroepsgroepen naast advocaten en rechters een eed afleggen, is deze onderhevig geraakt aan inflatie.

Wie niet integer is, komt op het hakblok. Oók juristen, zegt Jonathan Soeharno, advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek en hoogleraar rechtspleging en rechtsfilosofie aan de Universiteit van Amsterdam. Iemand beschuldigen van een integriteitsschending is makkelijk, omdat het zo’n vaag begrip is. “Integriteit gaat in de eerste plaats over vertrouwen in iets dat eigenlijk boven elke twijfel verheven moet blijven. Wat dat iets precies is, is voor elke beroepsgroep anders.” Als voorbeeld geeft hij de onpartijdigheid van rechters. Maar wil integriteit echt landen in een organisatie, dan moeten de kernwaarden duidelijk zijn. “Daar gaat het vaak mis.”

Neem een belangrijke kernwaarde van de advocatuur, zegt Soeharno: de partijdigheid. “Maar je zult moeten afwegen wat dat concreet inhoudt. Betekent partijdigheid dat een advocaat feiten mag kleuren, verzwijgen of verdraaien?”

Ook bij de rechtspraak signaleert Soeharno een probleem. “Daar bestaat de neiging om sterk te vertrouwen op de houding en intrinsieke motivatie van professionals, terwijl de verantwoording naar buiten toe te weinig aandacht krijgt. Omdat integriteit gaat over vertrouwen, volstaat het niet om ethisch te zijn. Je moet tegenwoordig ook laten zíen dat je ethisch bent.” Het wordt zelfs erger als bepaalde typen van verantwoording de boventoon gaan voeren, vindt de advocaat. “Denk aan absurd platte key performance indicatoren, zoals een bepaald aantal vonnissen in een jaar. De focus van de verantwoording ligt dan op kwantitatieve doelstellingen. Daar zouden juist de kernwaarden, met kwalitatieve doelstellingen, een goede rol kunnen vervullen. Naar de samenleving toe is het immers belangrijker om te laten zien dat vonnissen onpartijdig en deskundig tot stand zijn gekomen, dan hoeveel het er zijn.”

Een oorzaak kan zijn dat op managementniveau het verschil tussen waarden en normen, tussen integriteitbeleid en compliance of tussen integriteit en ethiek is niet duidelijk. Het verbaast hem telkens weer hoe weinig bestuurders en managers hiervan op de hoogte zijn, “terwijl dit toch een essentieel onderdeel van de bedrijfsvoering is”.

Een reactie is: we zijn integer omdat we een eed hebben afgelegd. Maar dat gaat volgens Soeharno niet meer op, nu steeds meer beroepsgroepen een eed introduceren – accountants, intermediairs, militairen, politici, rechters, advocaten, notarissen, bankiers, artsen, Olympiërs, treinconducteurs, jachtopzieners en brugwachters. “Tienduizenden mensen en het worden er steeds meer. De eed is daardoor aan inflatie onderhevig. Dan ontstaat het probleem dat de eed niet meer doet wat die moet doen, namelijk signaleren welke waarden je dient te onderschrijven. Het is onzin te denken dat als iedereen nu maar een eed aflegt, we van alle problemen af zijn. Simpel gezegd moet de eed de mens niet geloofwaardig maken, maar is het de mens die de eed geloofwaardig maakt.’

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven