Op 10 December wordt elk jaar de internationale dag van de mensenrechten gevierd.
Dit jaar had ik samen met een kerngroep van landen, waaronder Nederland, een bijeenkomst georganiseerd in het VN-gebouw in New York. Thema: mensenrechten schendingen op grond van homoseksualiteit of gender identiteit. Er waren sprekers van landen als Honduras, de Philippijnen en Oeganda die vreselijke verhalen over moorden en verkrachtingen vertelden. Die bloederige taferelen zal ik u besparen. De Indiase advocaat Vivek Divan verhaalde over zijn zaak tegen de Indiase regering die er toe heeft geleid dat het Hooggerechtshof van New Delhi besloot art 377, dat homoseksueel gedrag strafbaar stelt, buiten werking te stellen. Ook over die belangwekkende zaak uit een land met meer dan een miljard inwoners zal ik niet uitwijden. Er gebeurde namelijk iets historisch tijdens deze bijeenkomst. De priester die namens het Vaticaan aanwezig was, stak zijn hand omhoog. Hij wilde het woord. In de wereld van de mensenrechten wordt het Vaticaan, de Heilige Stoel, met argusogen bekeken. Men herinnert zich nog goed de uitspraak van Paus Ratzinger dat homo’s een even grote bedreiging voor de mensheid zijn als de klimaatverandering. Die stupide opmerking was nog maar een jaar geleden. Over andere negatieve voorbeelden maar te zwijgen. Dus wat zou het Vaticaan nu te berde brengen?
Het werd muisstil, toen de priester meedeelde dat hij geen vraag had, maar een verklaring zou gaan voorlezen. Er waren 45 landen vertegenwoordigd, ongeveer 250 mensen vulden de zaal tot aan de nok. Iedereen keek toe, hoe de priester zijn leesbril opzette en zijn blaadje pakte.
“De Heilige Stoel is tegen het criminaliseren van homoseksueel gedrag. Net als wij tegen het schenden van de mensenrechten van homo’s zijn. Wij wijzen geweld en agressie af. Met name wanneer die door de staat worden toegepast. Wij roepen alle regeringen op om aan discriminerende wetten tegen homo’s een einde te maken. Deze mensen verdienen respect en bescherming.”
Toen de priester uitgesproken was, bleef het stil. Als bevroren zweefde de hand van de voorzitter boven de microfoon. Het was alsof de historie het belang van dit moment een paar seconden verlengde. We hadden het goed gehoord. De Paus verwerpt het strafbaar stellen van homoseksueel gedrag! Daarna begonnen de diplomaten elkaar aan te stoten en te fluisteren.
Maar goed, wat heeft dit alles nu met u te maken? In veel landen in de wereld kunnen mensen die gediscrimineerd worden vanwege hun seksuele orientatie of gender identiteit geen advokaat vinden die rechtsbijstand wil verlenen. Ofwel de advokaten discrimineren zelf. Of wel ze vragen zoveel geld dat de client het niet kan betalen. De Internationale Bar Associatie bediscussieerde in Madrid, in October 2009, hoe deze leemte in de rechtshulp te vullen. Die discussie zal op het volgende congres in Vancouver in 2010 worden voortgezet. Een optie is dat er bijstandteams worden opgericht. En dat er extra cursussen in mensenrechten worden gegeven. Zodat altijd en overal kwalitatief goede rechtshulp in principiele zaken die de wereld verder kunnen helpen, gegeven kan worden. Een soort maatschappelijk verantwoord ondernemen van commerciele advocaten. Met de verklaring van het Vaticaan in de hand zullen mensenrechten aktivisten in Christelijke landen, waar zij als uitschot worden behandeld, het juridische gevecht aangaan. En dan zijn er advocaten nodig. Ik hoop dat er ook vanuit Nederland initiatief wordt genomen om aan deze ontwikkeling mee te werken.
