Stefan Sagel: ‘Herziening Wwz is geen puntje op de i, maar systeembreuk’

Delen:

Stefan Sagel
Stefan Sagel (Foto: Chantal Ariëns)

“Het arbeidsrecht is niet zwart-wit, het vereist maatwerk. Daardoor werkt de Wet werk en zekerheid, die hard and fast rules voor iedereen geeft, niet goed.” Stefan Sagel, hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit Leiden en advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek, is kritisch over de wet die het ontslagrecht hervormde, zo blijkt uit een interview in het nieuwe nummer van Mr. De herzieningsplannen die het kabinet heeft aangekondigd leiden volgens hem tot een systeembreuk.

De Wet werk en zekerheid (Wwz) levert al sinds haar invoering in 2015 reuring op in juridische kringen. “De Wwz is een goudmijn voor de arbeidsrechtjurist. De wet is binnen no time door de Kamer geduwd en er zitten allerlei gaten in. De parlementaire geschiedenis spreekt zichzelf op veel punten tegen”, aldus Sagel. “Fundamenteel zit er hier en daar best wat in de gemaakte keuzes. Een belangrijk winstpunt is dat een einde is gemaakt aan de vrijheid van de werkgever om de beëindiging via opzegging of via ontbinding te realiseren. Al naar gelang de gekozen route konden de vergoedingen enorm uiteenlopen. Dat leidde tot rechtsongelijkheid. Die is nu verleden tijd. In de Wwz is de te volgen route afhankelijk van de ontslaggrond, en dezelfde vergoedingen gelden bij de verschillende routes. Ook de mogelijkheid van hoger beroep juich ik toe. Maar verder? Kijk, de Wwz wilde een zuiver systeem creëren waarin je alleen een arbeidsovereenkomst kunt beëindigen als je een honderd procent voldragen grond hebt. Geen gemarchandeer meer en de ontslagredenen staan met zoveel woorden in de wet genoemd. Dat klinkt theoretisch gezien allemaal heel mooi en principieel. Minister Asscher van Sociale Zaken, die verantwoordelijk was voor deze wet, beoogde dat er door de Wwz veel minder geprocedeerd zou worden, omdat de wet hard and fast rules voor iedereen gaf. Maar het idee dat je het arbeidsrecht in zulke harde regels kunt vangen, ontkent hoe ingewikkeld en geschakeerd arbeidsverhoudingen zijn. Het arbeidsrecht is niet zwart-wit, het vereist maatwerk. Dus zo’n wet, dat gaat niet werken.”

Inmiddels liggen er zo’n twintig uitspraken van de Hoge Raad over de Wwz. Sagel: “Naar mijn idee is daarin een duidelijke lijn te ontdekken. Je ziet dat de Hoge Raad probeert de nuance terug te brengen tegenover die hard and fast rules van de wetgever. De Hoge Raad lijkt de feitenrechter zoveel mogelijk armslag te willen geven om recht te doen aan de omstandigheden van het geval, binnen het nieuwe wettelijke kader. De Hoge Raad maakt daarbij gebruik van de wetsgeschiedenis die, laat ik het aardig zeggen, nogal multi-interpretabel is.”

The great escape

Dat de Wwz het ontslagrecht wilde versoepelen is volgens de hoogleraar een misvatting. “Zo is het verkocht, maar dat is totaal niet aan de orde. De Wwz betekende gewoon een gouden deal voor de vakbonden. De wet verstevigt de positie van vaste krachten, als werkgever kom je er nauwelijks meer van af. Maar de bonden hebben hun hand een beetje overspeeld, ben ik bang. Er komt een herziening aan. [Deze is eind oktober door het kabinet aangekondigd; red.] Naar mijn stellige overtuiging gaat die herziening een enorme impact hebben. Je hebt nu een catalogus waarin de gronden staan op basis waarvan je kunt worden ontslagen. Grond a tot en met h. Wil je iemand ontslaan, dan moet aan een van die gronden helemaal zijn voldaan. Een combinatie van een beetje van verschillende gronden mag niet. In de praktijk blijkt dat het voor werkgevers heel moeilijk is om zo’n grond helemaal rond te breien. Bij sommige gronden wordt zo’n tachtig procent van de verzoeken afgewezen. De wetgever wil nu een nieuwe grond introduceren, de zogenaamde i-grond. Die grond staat wel een combinatie van factoren toe. Dat wordt the great escape. De wetgever denkt het beroep op die i-grond af te remmen door te bepalen dat de rechter maximaal een halve transitievergoeding extra kan toekennen als een beroep wordt gedaan op de combinatiegrond. Ik geloof daar niets van. Die transitievergoeding is nu maximaal 79.000 euro of een jaarsalaris als dat hoger is, maar voordat je daar bent, moet je wel zo ongeveer sinds halverwege de Punische oorlogen in dienst zijn geweest. Meestal gaat het om aanzienlijk lagere bedragen. Als een werkgever straks een transitievergoeding van 10.000 euro moet betalen en daarbij komt nog eens maximaal de helft, omdat hij met een incompleet dossier komt aanzetten, dan weet ik wel wat er gaat gebeuren: werkgevers gaan zich massaal beroepen op de i-grond, dat wordt de hoofdroute. En sterker nog: bij de onderhandeling voorafgaand aan een procedure kunnen ze de werknemer vrij eenvoudig onder druk zetten: als je nu tekent bij het kruisje, krijg je anderhalf keer de transitievergoeding, want die krijg je maximaal bij de rechter. En teken je niet, dan gaan wij er vol in en koersen we op minder. Als die i-grond doorgaat, zijn de werknemers straks veel slechter af dan voor de Wwz, want toen kon de rechter een tekort aan ontslaggrond zonder plafond financieel compenseren. Die i-grond lijkt een kleine ingreep, het spreekwoordelijke puntje op de i, maar dat is het niet. Het is een systeembreuk.”

Zzp’ers

Zzp’ers en andere flexwerkers verdienen meer bescherming, vindt Sagel. “De bescherming in ons arbeidsrecht is gebaseerd op de definitie van de arbeidsovereenkomst. Die dateert uit 1907. Bijna alle arbeidsrechtelijke bescherming in Nederland is opgehangen aan die definitie. Wie een arbeidsovereenkomst heeft, dobbert in een warm bad van rechtsbescherming, wie dat niet heeft, is tamelijk vogelvrij. Ik vind dat er een soort tussenvorm zou moeten komen die mensen zonder arbeidsovereenkomst beschermt. In Engeland heb je zo’n soort tussencategorie, namelijk the worker. Hij kan een beroep doen op een deel van de werknemersrechten. Natuurlijk ontstaan dan weer nieuwe afbakeningsproblemen, maar nu heeft een belangrijke groep werkenden helemaal geen poot om op te staan, terwijl anderen alle bescherming hebben.”

Lees hier het gehele interview met Stefan Sagel.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven