Binnen de advocatuur is met verbazing gereageerd op de uitspraken van advocaat-generaal Ruth de Bock in Mr. Magazine. De Bock stelde daarin dat advocaten vaak bijdragen aan escalatie van conflicten en daardoor de rechtsgang belemmeren.
“Deze uitspraken roepen bij mij de vraag op of mr. De Bock de materie goed overziet,” zegt advocaat Jonathan Gal (Buren). Gerard Endedijk (advocaat bij Rutgers & Posch) meent: “Ik ben zelf nog nooit een cliënt (of een wederpartij) tegengekomen die het belangrijk vindt een procedure te compliceren of het conflict te laten escaleren.” En advocaat David de Knijff (Ekelmans & Meijer en deken van de Orde van Advocaten in Den Haag) zegt: “Zorgelijk dat nu dit beeld ontstaat op basis van incidenten en eigen ervaringen van een rechter.”
In het interview in Mr. zei De Bock: “Mensen herkennen soms hun eigen probleem niet in de beslissing van de rechter. Dan kun je zeggen dat het de schuld is van het juridisch systeem, maar het is ook te wijten aan de advocaat die er van alles bij haalt, waardoor het conflict uitdijt.”
Eenvoudig bouwgeschil
In een nadere toelichting zegt De Bock, die tevens hoogleraar Bijzondere aspecten van het privaatrecht aan de UvA is: “Neem nu een eenvoudig bouwgeschil tussen een particulier en een aannemer. Gaandeweg slepen advocaten er van alles en nog wat bij: is er op tijd geklaagd, is er meerwerk afgesproken, zijn algemene voorwaarden van toepassing, beroept iemand zich op een opschortingsrecht of op wanprestatie, is er sprake van schuldeisersverzuim, is er wel schade? Voordat je het weet heb je een kluwen van juridische en feitelijke argumenten. Als de aannemer en de opdrachtgever met de rechter zouden praten vóórdat iedereen zich heeft ingegraven en kosten heeft gemaakt, dan kun je zo’n probleem veel constructiever aanpakken.”
Een oplossing zou volgens De Bock kunnen zijn dat partijen in zaken onder de 25.000-euro grens zo snel mogelijk bij de rechter terecht kunnen zonder een advocaat in te schakelen. “Dit is ook de bedoeling van de wetgever geweest, maar in de praktijk blijkt dat slechts twee procent van de rechtzoekenden hiervan gebruik maakt,” zegt De Bock. “Ook zouden advocaten soms meer kunnen denken aan wat goed is voor beide partijen, en niet alleen voor de eigen cliënt.” Volgens De Bock kan de inbreng van advocaten ook een verrijking zijn, omdat ze de juridische kern van de zaak en een goed inzicht in de feiten aan de rechter kunnen voorleggen.
Laagdrempelig
Advocaat Jonathan Gal is niet onder indruk van De Bocks betoog. “De cliënt bepaalt met hulp van zijn advocaat zelf of een onderwerp tot het conflict behoort, en of een verweer wel of niet moet worden gevoerd,” vindt hij. “De afweging die daaraan voorafgaat wordt meestal zorgvuldig gemaakt. De rechter ziet alleen de uitkomst, en kan die afweging daarom niet goed beoordelen.”
Het steekt Gal dat De Bock pleit voor procedures zonder advocaten. “Als De Bock bepleit om de rechtsgang laagdrempelig te maken, dan is daar iets voor te zeggen. Maar als zij beweert dat partijen hun belangen beter zelf kunnen behartigen of door een rechter kunnen laten behartigen, dan vergist ze zich.”
Gal kan niets met het verwijt dat advocaten het proces bemoeilijken. “Een advocaat kan van een juridisch eenvoudige zaak niet een juridisch ingewikkelde zaak maken. De rechter prikt daar namelijk doorheen. Het is wel de taak van de advocaat om te zorgen dat de cliënt zo goed mogelijk uit de strijd komt. Als de advocaat vier verweren heeft en er maar drie opvoert, is hij niet goed bezig.”
Hij gelooft niet dat mensen hun geschil niet in de uitspraak van de rechter herkennen. “Vooral in feitelijke instanties zien partijen in negen van de tien gevallen heel goed wat er is gebeurd met hun probleem.”
Burenruzie
Dat de advocaat meer moet denken aan de belangen van beide partijen, is vloeken in de advocatuurlijke kerk. “Natuurlijk moet de advocaat voor ogen houden dat zijn cliënt gebaat kan zijn bij een oplossing die voor beide partijen aanvaardbaar is,” zegt Gal. “Soms kan het belang van de cliënt ook liggen in een de-escalatie. Denk bijvoorbeeld aan een burenruzie. Maar uiteindelijk behoort de advocaat zich alleen om de belangen van zijn eigen cliënt te bekommeren.”
Advocaat Gerard Endedijk (Rutgers & Posch) voelt zich evenmin aangesproken door De Bock: “Ik heb redelijk wat ervaring met civiele procesvoering, maar herken eigenlijk niets van wat mr. De Bock zegt over de rol van de advocaat,” betoogt Endedijk. “Natuurlijk zijn er altijd voorbeelden van procedures die niet goed lopen. Maar het gaat te ver om op basis van deze sporadische voorbeelden te stellen dat advocaten heel vaak een rol spelen bij escalatie van het conflict.”
Advocaten moeten opkomen voor de belangen van hun cliënten, vervolgt Endedijk. Hij kent geen voorbeelden van cliënten of wederpartijen die bewust zand in de raderen strooien. “Cliënten weten heel goed dat procederen tijd en geld kost, en zullen daarom altijd de voorkeur geven aan de-escalatie, dus aan het zoeken naar oplossingen.”
Volgens Endedijk hebben rechters soms een beperkte kennis van wat bij partijen speelt. “Dat is hen niet kwalijk te nemen: zij kennen slechts het procesdossier, en het contact op een zitting is vaak van korte duur. Er is veelal meer aan de orde, en daar heeft de rechter geen weet van.”
Sabotagepraktijken
David de Knijff (advocaat bij Ekelmans & Meijer en deken in het arrondissement Den Haag) ziet als cassatieadvocaat veel werk van procederende collega’s. “Maar sabotagepraktijken van advocaten ben ik in die rol niet tegengekomen. Het niveau van de dossiers is goed.” Ook als deken bereiken hem geen signalen dat advocaten aansturen op escalatie. “Je prijst jezelf ook uit de markt als je je in kansloze avonturen begeeft.”
Een advocaat, vindt De Knijff, moet voor zijn cliënt knokken, maar geen olie op het vuur gooien. “Hij moet proberen voor zijn cliënt het beste te bereiken. Als dat kan door een schikking, prima. Maar soms moet het door strijd te leveren. En ja, dat kan leiden tot escalatie.” Vanuit zijn rol als deken voegt hij daar aan toe: “De vrijheid van handelen van een advocaat mag niet worden beperkt door het belang van de wederpartij.”
Natuurlijk zijn er ook zwakke broeders in de balie, erkent De Knijff. “Maar er zijn geen onderbouwde onderzoeken gedaan naar dit fenomeen, en dus moet je daar voorzichtig mee zijn. Ik zou hier eerst meer over willen weten voordat ik conclusies trek.”
