In hoeverre moeten rechters meedoen aan het hedendaagse snelle mediacircus? Die vraag liep als een rode draad door het programma van het jaarcongres van de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR) vorige week donderdag. Aan het eind van de dag kwam de NVvR met een gedragscode voor rechters, met daarin richtlijnen voor alle aspecten van het rechterlijk bestaan. Maar voor het zover was werd er stevig gediscussieerd.
Kabinet onder vuur
Voorzitter van de NVvR Reinier van Zutphen bleek een begenadigd spreker. Hij leverde ongezouten kritiek op het kabinet. Hij was tegen het plan dat leden van het OM een gewoon BW-contract zouden krijgen; ze moesten magistraten blijven. Minimumstraffen: ontoelaatbaar. De herziening van de gerechtelijke kaart: die is niet zo ingericht dat vrije toegang tot de rechter en effectieve specialisatie gewaarborgd zijn. De opleidingen tot rechter noemde Van Zutphen van onschatbare waarde. Daarmee bedoelde hij natuurlijk dat er niet teveel op bezuinigd moet worden. Innovatie (denk aan: rechtspraak via het Internet) vond Van Zutphen van groot belang.
Minister van Veiligheid & Justitie Ivo Opstelten kreeg gelegenheid te reageren. Wat te verwachten was, gebeurde: onder sputterende geluidjes uit het rechterspubliek onderstreepte hij dat de aangekondigde maatregelen, hoewel deels ingegeven door financiële belangen, alleen maar ten goede zouden komen aan de kwaliteit van de rechtspraak. De minister gaf aan innovatie een belangrijk punt te vinden, hoewel ‘een rechter niet een vonnis hoeft toe te lichten bij Pauw & Witteman’.
“Amy Whitehouse”
Maar wat moet een rechter wel precies in de media? In het ‘boegbeeldendebat’ tussen enkele prominenten uit de rechterlijke macht en het OM bleken de meningen aardig verdeeld. President van de Hoge Raad Geert Corstens zei: ‘Een rechter moet niet bij De Wereld Draait Door gaan zitten vertellen wat hij vindt van de jurk van… Amy Whitehouse [sic]’. Voormalig persofficier Hanneke Festen dacht daar heel anders over: rechters mogen volgens haar over van alles praten in De Wereld Draait Door of RTL Boulevard. Zolang het maar niet incident-gerelateerd is.
Het aanwezige publiek was trouwens niet erg representatief voor de rechterlijke macht, die steeds meer uit parttime werkende vrouwen schijnt te bestaan. Op het congres waren voornamelijk mannelijke vijftigplussers. Uit navraag bleek dat sommigen van hen nog nooit een aflevering van De Wereld Draait Door hadden gezien.
De rechter draait door?
’s Middags werd de gedragscode voor rechters gepresenteerd, maar ondertussen vielen er allerlei workshops te bezoeken. Bijvoorbeeld bij Malini Faassen, redactielid juridische zaken van De Wereld Draait Door. Zij gaf aan dat het programma graag eens een rechter zou interviewen, maar kon uiteraard niet garanderen dat een aanwezige tafelheer (‘het beest Jan Mulder’) geen rare beschuldiging zou uiten. ‘Hoewel we veel informatie brengen, valt DWWD officieel in de categorie amusement.’
Hoort de rechter in een amusementsprogramma? Of is hij dan teveel een wannabe popi Jopie, zoals in het filmpje van Van Kooten en de Bie dat de dagvoorzitter Gerben Kor ’s ochtends nog vertoonde? In de gedragscode van de NVvR wordt de rechter terughoudendheid aangeraden. Behalve als persrechter en in wetenschappelijke publicaties treedt hij alleen ‘bij uitzondering’ in zijn functie naar buiten. Wat de interpretatie van dat woord ‘uitzondering’ met zich mee zal brengen, blijft afwachten.
