Tijdens het voorbereiden van de workshop ‘tijd voor creativiteit’ herlas ik het boekje van De Kleine Prins (Antoine De Saint-Exupéry). Het begint als volgt: een kind maakt een tekening die door grote mensen voor een ‘hoed’ wordt aangezien. In werkelijkheid is het echter een boa constrictor die een olifant heeft verslonden en bezig is om deze te verteren. Het jongetje voelt zich ontmoedigd door de mislukking van zijn tekening en ook doordat grote mensen nooit iets uit zichzelf begrijpen en het voor kinderen vervelend is om hen altijd weer alles uit te moeten leggen. Hij stopt met schilderen. In de kiem gesmoorde creativiteit, zeg maar. In arren moede werd het kind piloot en werd volwassen.
De verwondering van een kind: het is iets waar we naar terugverlangen als we volwassen zijn. Het heeft te maken met fantasie, onbevangenheid, creativiteit en niet oordelen over onze eigen capaciteiten en die van anderen. Als het nooit ‘goed genoeg’ is, is het onbegonnen werk om ergens verwondering over te voelen. Niet ‘goed genoeg’ gaat hand in hand met frustratie.
Hoe zit het met advocaten en creativiteit? Beschikken wij over de -zoals Dylan Thomas het noemde- ‘kracht die door de groene buis de bloem aanstuurt’?
De rechtenstudie is de verbindende fase tussen het tijdperk ‘kind’ en het tijdperk ‘advocaat’. Het is niet de meest scheppende studie die je je kunt voorstellen, althans in mijn tijd niet. Eerder een beetje saai zelfs. En als ik eerlijk ben waren ook de studenten niet de meest uitbundig vernieuwende geesten; met z’n allen volgden we de platgetreden paden van de studenten die ons waren voorgegaan. Kortom: een hoop lol, maar weinig originaliteit. Nooit had ik kunnen bedenken dat de advocatuur daar verandering in zou brengen; het leek mij een serieus en wat saai beroep, waarin ik weinig creativiteit zou tegenkomen. Ik had geen rekening gehouden met literaire pleitnota’s, verbluffend acteerspel in de rechtszaal en tot de verbeelding sprekende interpretaties van wetsteksten die door de Hoge Raad nog niet in een wurgend keurslijf zijn gedwongen. Advocaten bleken over veel meer fantasie te beschikken dan ik als student had kunnen dromen!
Daarnaast werd ik in het gebouw van de rechtbank aangenaam verrast door de grote collectie schilderijen en beelden. Met sommige daarvan ben ik in de loop der jaren zo vertrouwd geraakt dat ik ze niet eens meer opmerk. In 2012 is het boek ‘40 jaar kunst in de rechtbank van Amsterdam’ verschenen, een prachtige bundeling van mooie kunstwerken die in -wat mij betreft- één van de lelijkste gebouwen van Amsterdam hangen! Het boek is een feest der herkenning.
Maar ook buiten de rechtszaal blijken advocaten over orginele en creatieve geesten te beschikken. Literair laten zij zich met enige regelmaat gelden. Zo is er bijvoorbeeld Alberdingk Thijm die in Het Proces van de Eeuw een boekje opendoet over de gang van zaken tijdens zijn stage op de Zuidas. Zij uitgever vindt dat dit boek tot de standaarduitrusting van iedere advocaat behoort. Dat vind ik persoonlijk te ver gaan. Maar ‘who cares’? Inmiddels vliegen de door advocaten geschreven romans, thrillers en egodocumenten je om de oren. Elke zichzelf respecterende advocaat publiceert: Bram Moszkowicz, Gerard Spong, Pim de Vos, Geert-Jan Knoops en vast nog veel meer collega’s die ik over het hoofd zie.
Een ander leuk initiatief: Advocatenkantoor Kennedy van der Laan zegt met kunst een brug te slaan tussen cliënt en advocaat, met de expositie ‘ Colourful Minds’. Cliënten ING en ABN AMRO hebben hun kunstcollectie voor 3 maanden in bruikleen gegeven aan het kantoor. En dat zijn niet de minste werken; het moet een genoegen zijn om momenteel bij Kennedy door de gangen te lopen!
En dan zijn er natuurlijk ook nog al die andere advocaten die acteren, muziek maken, deel uitmaken van het Jonge Baliecabaret, salsa dansen in Cuba tijdens het behalen van hun opleidingspunten, hun zelf gefabriceerde kunst aan de muur hebben hangen en elk weekend de sterren van de hemel koken.
Ieder kind is een kunstenaar. De ‘kunst’ is hoe het -eenmaal volwassen- een kunstenaar kan blijven, citeer ik Picasso. Word advocaat zou ik zeggen: dan ontkom je er niet aan om met een frisse, creatieve blik de wereld tegemoet te treden.
