“Criminelen worden steeds slimmer in het onzichtbaar maken van hun winsten”, zegt Anita van Dis, landelijk officier van justitie witwassen en afpakken (Functioneel Parket). “Het is aan de overheid om wendbaar te zijn en zich aan die nieuwe manieren aan te passen.” Om die reden heeft het OM in 2019 een koerswijziging ingezet. Samen met alle betrokken opsporingsdiensten richt het OM zich, naast het afpakken ook op het verstoren van criminele geldstromen. Van Dis spreekt van een ‘totaaloffensief’. “De bedoeling is dat crimineel geld niet meer kan worden geherinvesteerd in criminaliteit en dat criminelen daar niet meer ongestoord van kunnen genieten.” Die aanpak ziet het OM terug in de resultaten van 2020.
Beslagleggingen
In 2020 heeft het OM voor een bedrag van 303 miljoen euro (2019: 258,1 miljoen) aan beslag gelegd, waaronder veel contant geld en cryptovaluta. Daarnaast heeft het OM ook nog beslag gelegd op 184 miljoen euro op verzoek van het buitenland. Hoewel harde cijfers ontbreken, heeft het OM de indruk dat de coronapandemie in 2020 voor minder actiedagen (doorzoekingen) in financiële onderzoeken heeft gezorgd, terwijl juist rond deze dagen vooral crimineel vermogen in beslag is genomen. Ondanks de coronapandemie zijn de beslagdoelstellingen van 270 miljoen euro ruimschoots gehaald.
Beslag op cash en cryptomunten
De grootste stijging in 2020 zit in het beslag op contanten, van 61 miljoen in 2019 naar bijna 103 miljoen in 2020. Zo ontdekte de Dienst Infrastructuur van de Landelijke Eenheid veel cash (10 miljoen euro) in verborgen ruimten in auto’s. Het OM heeft verder voor 8,2 miljoen euro aan cryptomunten in beslag genomen. Een forse stijging: in 2019 was dat nog 1,1 miljoen. Het OM ziet dat criminelen steeds vaker de weg weten te vinden naar de wereld van virtuele betaalmiddelen.
Spookpanden
Bij invallen in panden met spookbewoning waarin criminelen zich schuil hielden, werd vorig jaar ook veel meer contant geld aangetroffen en in beslag genomen. Dat duidt er volgens het OM op dat criminelen in coronatijd moeilijker hun cash kunnen witwassen: voor de coronapandemie zetten criminelen hun geld weg via cash-intensieve bedrijven, zoals de horeca, straatverkoop (voornamelijk markten) en de dienstverlening (kappers, nagelstudio’s, massage- en schoonheidssalons en wasserettes). Ook het vervoer van contant geld naar het buitenland is lastiger geworden, net zoals het regelen van transport. Mede door de werkwijze van de politie en FIOD ontving het OM in 2020 een record aantal witwasdossiers: 4042.
Slachtofferbeslag
Inbeslagname wordt door het OM niet alleen als hoofddoel gezien, maar kan ook als middel worden ingezet – zoals bij het slachtofferbeslag. Na de coronarellen (eind januari 2021) heeft het Functioneel Parket in Den Bosch slachtofferbeslag gelegd onder de Bossche relschoppers. Zo kunnen mensen die schade hebben geleden snel en effectief tegemoet worden gekomen (die schade is begroot op minstens een half miljoen euro). Samen met het arrondissementsparket Oost-Brabant, de politie en FIOD Eindhoven, is er binnen één à twee dagen beslag gelegd op onder andere auto’s van relschoppers, zodat de verkoopopbrengsten hiervan naar de slachtoffers van de vernielingen konden gaan. Ook werd er beslag gelegd op bankrekeningen en loon.
