Om het jaar of om de twee jaar wordt door de rechter beoordeeld of de tbs, van iemand die die maatregel opgelegd heeft gekregen, verlengd moet worden. Bij verlenging kan de betrokkene in hoger beroep bij het gerechtshof te Arnhem. Dit is de hoogste verlengingsrechter. Cassatieberoep is niet mogelijk.
Het Arnhems hof is bijzonder. Als de verlenging van tbs wordt beoordeeld nemen naast drie rechters ook twee raden deel aan het college. Het betreft een psycholoog en een psychiater. Over het algemeen is deze semi-lekenrechtspraak werkelijk een toegevoegde waarde ondanks dat het extra werken zal zijn voor deze gedragswetenschappers hun objectiviteit te waarborgen. De deskundigen zullen immers niet zelden ook een functie in het veld hebben. Te denken valt aan een functie bij het NIFP, terwijl het hof ook daar kritisch over moet kunnen oordelen.
Het hof Arnhem valt ook op doordat het een zeer goede eerste lijn heeft. Medewerkers van de griffie hebben verstand van zaken en staan als het even kan open voor overleg over bijvoorbeeld zittingsdatum.
Vaak zijn mijn collega s en ik zeer te spreken over het college. Er is niet alleen zoals verwacht mag worden verstand van zaken, maar ook de bejegening van de tbs-er is vaak prima. Dit laatste is niet alleen prettig voor de sfeer op zitting, maar is belangrijk voor de acceptatie voor de betrokkene van een hem of haar onwelvallige beslissing. Bij dit laatste draagt ook bij dat het hof veelal haar beslissingen erg goed motiveert.
Een hosanna verhaal? Ach, mijn collega’s en ik vinden Arnhem over het algemeen een uitstekend visitekaartje voor het recht ondanks dat we lang niet altijd gelijk krijgen.
En soms als we onze zin niet krijgen winden we ons op. Gewoon uit principe bijvoorbeeld.
Een aantal weken geleden verdedigde een kantoorgenote mijnerzijds een client die op een long stay afdeling verblijft. We hadden samen veel tijd gestopt in het schrijven van het pleidooi. Kort gezegd kwamen een paar troeven erop neer dat het verlengen van de tbs in de vorm van de huidige long stay strijd op zou leveren met artikel 5 en 13 EVRM.
Strijd met artikel 5 EVRM omdat de client ten onrechte geen behandeling krijgt en er ook niet periodiek door onafhankelijke deskundigen wordt getoetst of de tbs-er terecht op de long stay verblijft. Dit laatste wekt bevreemding en ergernis omdat al jaren in beleidskaders van het ministerie van justitie te lezen dat men ook daar vindt dat dit wel moet gebeuren. Ook het hof Arnhem besliste reeds in maart 2007 in gelijke zin. Toch gebeurt het nog steeds niet.
Strijd met artikel 13 EVRM omdat tegen de beslissing om iemand op de long stay te plaatsen een onvoldoende rechtsgang kent. Er is slecht 1 beroepsinstantie, te weten de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming die ook nog eens alleen maar marginaal toetst. “”Hoger”” beroep kan niet.
Het hof Arnhem verwierp de verweren. Dat was een hard gelag. Voor de client en ons kantoor. Vooral omdat het hof liet optekenen dat er wel voldoende waarborgen zijn. Om de 1 of 2 jaar wordt immers beoordeeld of de tbs wel of niet moet worden verlengd, aldus het hof. Dan zou, volgens het hof, ook wel worden beoordeeld of iemand al dan niet terecht op de long stay zit. In de raadkamer van kantoor (bij ons wordt meestal aan de lunchtafel geraadkamerd) werd deze uitspraak besproken. Uit alle hoeken kwamen reacties die erop neerkwamen dat we de recente periode het idee krijgen dat het hof ook strenger wordt. Dat het hof een nieuwe standaardriedel lijkt te hebben die erop neerkomt dat een tbs met 2 jaar wordt verlengd als het hof vermoed dat niet binnen 2 jaar een behandeling zodanig afgerond zal zijn dat de tbs beëindigd kan worden. Gevreesd wordt dat dit een trendbreuk is in vergelijking met de uitspraken waarbij het hof zich permiteert zich met de inhoud van de behandeling te bemoeien. Dit laatste geschiedt af en toe met een beroep op artikel 5 EVRM als zich in de behandeling evident onrechtvaardigheden, zoals onnodige vertragingen, voordoen.
Uiteindelijk hebben we de beslissing van het hof van de eerstgenoemde tbs-er op de long stay gelegd naast een aantal beslissingen met de genoemde standaardriedel. Een en ander lijkt niet met elkaar te verenigen te zijn. Aan de ene kant zegt het hof dat de verlengingsrechter zich ook bemoeit met de vraag of iemand wel of niet op de long stay hoort, maar aan de andere kant zegt het hof “”gewoon”” te verlengen als de benodigde behandeling niet direct binnen 2 jaar klaar zal zijn. Dit laatste zal hooguit bij hoge uitzondering voor een longstayer gelden.
Op mijn kantoor konden we de beide beslissingen in ieder geval niet goed met elkaar rijmen. De beslissingen van het hof roepen vragen op. Antwoorden hopen we te krijgen. We zullen het hof gewoon bij nieuwe pleidooien om duidelijkheid vragen. En natuurlijk gaan we naar Straatsburg. Dat zijn echter helaas wel erg lange reizen.
