Jonge advocaten worden door kantoren geselecteerd omdat ze slim zijn, maar de meesten hebben geen idee wat het betekent om advocaat te zijn. “In de eerste paar jaar van de stageperiode kijkt kantoor of je een goed jurist bent en of je in het team past,” legt Sjöcrona uit. “Wie vervolgens medewerker wil worden moet zaken kunnen gaan trekken, en als partner moet je idealiter ook nog eens over leidinggevende vaardigheden beschikken. Of de jonge sollicitant over al die capaciteiten beschikt, blijkt dus pas veel later.”
Als Sjöcrona aan mensen op weg naar de maatschap vraagt of ze zich wel eens hebben verdiept in leiderschap en motivatie, is het antwoord vaak nee. Hij herkent dat: “Ik ben in mijn jongere jaren komen bovendrijven als harde werker en goed jurist, maar had weinig kaas gegeten van leidinggeven. Ik heb daarover inmiddels veel boeken gelezen die ik graag eerder in mijn loopbaan had willen kennen.”
In de advocatuur, zegt Jan Sjöcrona, is het niet gebruikelijk om je kwetsbaar op te stellen. “Je moet krachtig overkomen, altijd sneller, slimmer en alerter zijn dan de tegenpartij, beter schrijven, de jurisprudentie beter kennen. Zo wordt de advocaat langzaam maar zeker in een mal gedrukt, zo kan hij carrière maken. Maar in die zeer competitieve wereld kunnen mensen vastlopen.” Sjöcrona pleit daarom voor opwaardering van openheid als nieuwe ‘harde soft skill’ binnen de advocatuur. “Er rust een soms ziekmakend taboe op je durven uitspreken dat het niet echt goed met je gaat. Omdat je bang bent voor je baas die over je zakelijke toekomst beschikt.” Daarom is Sjöcrona kritisch over de versimpeling van de Beroepsopleiding Advocaten, waar trainingsmodules over time management en omgang met stress zijn wegbezuinigd.
Rollenspel
Als trainer vaardigheden, docent ethiek en mentor in deze beroepsopleiding vangt hij veel geluiden op uit de balie, en ook van individuele cliënten die bij hem aankloppen. Met vragen over een patroon die schreeuwt, bijvoorbeeld. Of jonge advocaten die helemaal dichtklappen als vennoten hen kritisch zitten aan te kijken. Sjöcrona doet dan weleens een rollenspel. “Dan treed ik op als de botte patroon. Ik leer de advocaat op een respectvolle en strategische manier het gesprek aan te gaan.”
Een greep uit de vragen die aan de advocatencoach worden voorgelegd: Hoe profileer ik mezelf op weg naar de maatschap? Hoe stap ik uit de maatschap? Wat zijn dan de consequenties? Hoe zet ik een eigen kantoor op? Help ons de chemie te bevorderen tussen zittende en nieuwe partners. Help me over mijn presentatieangst heen te komen. Hoe stel ik mij weerbaar op jegens kantoorgenoten die te veel van mij verwachten?
Een van zijn cliënten wilde bij een groot kantoor de stap maken van junior maat naar senior maat. “De senior maten vonden dat deze man door zijn felle manier van zaken bij zich houden te weinig oog had voor andere advocaten in het team en moest leren meer te delegeren. Ik heb, met zijn goedvinden, een aantal gesprekken gehad met vijf partners. Ze legden uit wat hun standpunt was en ik heb dat met hem besproken. Zijn reactie: ‘O, zien ze mij zo, maar zo bedoel ik het helemaal niet’. Die feedback pakte hij goed op. Hij is uiteindelijk tot de maatschap toegetreden.”
Zelfreflectie
Sjöcrona noemt het verstandig om aan zelfreflectie te doen: “Wie ben ik, wat drijft mij nou werkelijk? Het is mijn missie om het taboe in de advocatuur te doorbreken dat het not done is te praten over jezelf, wie je bent, wat je voelt en hoe je je leven wilt inrichten. Daarover praten is geen zwaktebod. Het getuigt van kracht, van zelfwaarde. En weet je wat? Als kantoorgenoten van elkaar weten welk vlees ze echt in de kuip hebben, dan kunnen ze elkaar helpen om optimaal te presteren. Dat is goed voor de klant. En dus goed voor kantoor.”
Om de introspectie te stimuleren stelt Sjöcrona lastige vragen: wat levert het op als je zo doorgaat, en wat zijn de schaduwkanten? “Ik heb niet de pretentie dat ik de wonderdokter ben, wel dat ik goed kan luisteren. Ik ga de diepte in en confronteer mensen met de nare gevolgen van doorgaan op dezelfde weg, van vasthouden aan een drogreden als ‘zo heb ik het altijd al gedaan’. Ik help ze om zichzelf nog beter te leren kennen.”
Er zijn voor Sjöcrona twee manieren waarop een mens kan veranderen, en die houden verband met de definitie van geluk die hij hanteert. “Je bent gelukkig als de omstandigheden matchen met wie je deep down bent, je blueprint. Als je je niet gelukkig voelt, dan heb je de keuze om óf verandering aan te brengen in je omstandigheden, óf in de manier waarop je die al dan niet waardeert en over jezelf denkt.”
De beul van Ommen
Zijn eerste grote strafzaak, over Marinus de Rijke, ‘de beul van Ommen’, maakte diepe indruk op hem. “Het was in 1988, ik was begin dertig, ik was nog stagiair. De nationale media-aandacht was overweldigend en uitdagend. De Rijke had als jongen van een jaar of twintig tijdens de Tweede Wereldoorlog voedselbonnen gestolen en verbleef als gevangene van de Nederlandse justitie in het strafkamp Erika bij Ommen. De Duitsgezinde kampleiding had hem onder zware mishandeling gedwongen kapo (een gevangene die toezicht houdt op medegevangenen, red.) te worden. Hij had zich volgens het Openbaar Ministerie misdragen in het kamp, en de officier van justitie noemde dat oorlogsmisdrijven. Zulke feiten werden niet getroffen door verjaring. Maar bewezen moest dan wél worden dat De Rijke zich zou hebben misdragen ‘in dienst van nazi-Duitsland’. En dat was hij niet, want hij was een gevangene van de Nederlandse justitie. Op dat verweer van mij werd hij vrijgesproken: een overwinning van formaat.”
De ommekeer in zijn loopbaan kwam in 2012 toen zijn vrouw, nadat Sjöcrona op een vrijdag weer eens met twee loodgieterstassen vol dossiers thuiskwam, zei: “Jan, je bent er alleen voor je cliënten en niet voor mij. Ik wil scheiden.” Dat viel hem toen rauw op het dak. Terugkijkend zegt hij: “Dat was een wake-up call van formaat. Ik raakte in de war omdat ik niet meer wist wat ik wilde.” Na een avond doelloos internetten kwam hij in contact met het instituut van de Amerikaanse ‘life strategist’ Tony Robbins. Tijdens een seminar van Robbins in 2013 was Sjöcrona het meest onder de indruk van het introspectief proces dat daar werd opgewekt. “Stel je voor: de lichten worden sterk gedimd, er klinkt een rustig muziekje en de sonore stem van Robbins leidt je door een proces dat hij ‘from pain to pleasure’ noemt. Hij vraagt eerst: ‘Hoe wil je jezelf niet meer zien in de toekomst?’ Ik had mijn ogen gesloten en zag mezelf in toga. Dat kwam hard aan! Dat is de kracht van het naar binnen gaan – ik raad het iedereen aan, het voert je uiteindelijk naar balans. In het tweede deel van het ‘closed eye’ proces vroeg Robbins: ‘Waar wil je dan naartoe?’ Toen zag ik mijn vrouw tussen mijn twee paarden staan, met haar armen over hun schoft. Dat kwam ook binnen: de harmonie van die drie bij elkaar. Toen en daar heb ik besloten dat de toga mij niet meer past. Ik zoek niet langer het conflict maar de harmonie. Het seminar redde ons huwelijk.”
Dit is een samenvatting van het interview met Jan Sjöcrona in het decembernummer van Mr. Lees hier het volledige interview.
