Het Wetboek van Strafvordering dateert in zijn huidige opzet uit 1926 en is zwaar verouderd, schrijft de commissie in NRC van 5 november. De commissie, die onder leiding staat van rector magnificus Rianne Letschert van de Universiteit Maastricht, zegt dat met goede eigentijdse wetgeving wordt geïnvesteerd in de rechtsstaat en het publiek vertrouwen.
Het wetboek bevat de regels voor opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten. Volgens de commissie is het niet toegesneden op de digitalisering in de strafrechtsketen, ontbeert het overzicht en is het ontoereikend om nieuwe vormen van digitale criminaliteit en ondermijning slagvaardig aan te pakken. “Zo’n honderdduizend mensen die werken in dienst van de rechtsstaat hebben daar last van: rechters en officieren van justitie, advocaten, politiemensen en medewerkers van bijzondere opsporingsdiensten, maar ook medewerkers van gevangenissen en van de reclassering.”
Kortere doorlooptijden
De commissieleden zijn zeer positief over het nieuwe wetboek. “Het draagt op verschillende manieren bij aan het vertrouwen in de rechtsstaat. Zo schept het voorwaarden voor kortere doorlooptijden in strafzaken. De rechter kan beter sturen tijdens het onderzoek en voor de zitting; dat betekent naar verwachting minder onnodige aanhoudingen van strafzaken. Met snellere en beter inzichtelijke procedures slaat justitie twee vliegen in een klap: het maakt de misdaadbestrijding slagvaardiger en draagt bij aan het rechtsgevoel van iedere burger.”
De commissie zegt dat het nieuwe wetboek op allerlei punten heel wat begrijpelijker is dan het oude. Daar komt bij dat de positie van slachtoffers en verdachten wordt verbeterd. “Slachtoffers die willen klagen als politie en justitie geen onderzoek instellen, krijgen een betere regeling. Dat geldt ook voor slachtoffers die inzage willen in het strafdossier of er stukken aan toevoegen.”
Belang van de verdediging
De commissie voegt daar aan toe dat advocaten meer mogelijkheden krijgen om voorstellen in te dienen voor onderzoek in het belang van de verdediging. En wie zich benadeeld voelt door optreden van de politie, kan voortaan terecht bij één loket voor schadevergoeding.
De strafrechtketen is in het digitale tijdperk beter toegerust door het nieuwe wetboek. “Het bevat nieuwe opsporingsbevoegdheden voor digitale criminaliteit, waarbij duidelijk is wie deze mag inzetten en wat de regels zijn. Het gaat bijvoorbeeld om privacygevoelige zaken als onderzoek aan smartphones en het opvragen van bewerkte telecomdata in plaats van ruwe.”
Techniek-onafhankelijk
Het nieuwe wetboek is techniek-onafhankelijk. Als er nieuwe mogelijkheden voor (digitale) opsporing komen, geeft het wetboek waarborgen voor de juiste toepassing ervan. “Zo kan de opsporing steeds beschikken over de bevoegdheden die nodig zijn om mee te gaan met technische ontwikkelingen en grip houden op complexe criminele organisaties.”
De commissie bestaat naast Rianne Letschert uit Marianne Hirsch Ballin (hoogleraar straf- en strafprocesrecht aan de Vrije Universiteit), André de Jong (consultant bij ABDTOPConsult) en Korrie Louwes, hoofdinspecteur Maatschappelijke Zorg bij de inspectie Gezondheidszorg en Jeugd. De commissie blijft werken aan een raming van de invoeringskosten.
