In het recent gesloten akkoord tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie hebben veiligheid van de samenleving en de bestrijding van criminaliteit een prominente plek gekregen. De partijen zetten in op de aanpak van ondermijning, versterking van de sociale advocatuur en de “eenvoud, menselijke maat en uitvoerbaarheid” van wetgeving – en trekken daar oplopend structureel een miljard voor uit. De plannen kunnen in de justitiële sector rekenen op een overwegend positieve ontvangst.
Urgentie
De inkt van het akkoord was nog niet droog of het Openbaar Ministerie kwam al met een bijzonder positieve reactie. Het OM toont zich verheugd over het geld dat de aankomende regering wil investeren in veiligheid en criminaliteitsbestrijding. “Het nieuwe kabinet ziet de urgentie van de problematiek en met de versterking van de justitiële keten is het OM in staat om de komende jaren nog meer slagen te maken”, zegt Gerrit van der Burg, voorzitter van het College van procureurs-generaal. Hij ziet de investering als erkenning van loyaliteit en bevestiging van urgentie.
Hard nodig
De voornemens van Rutte IV stemmen ook de Raad van de rechtspraak gunstig. De aangekondigde verlaging van de griffierechten en versterking van sociale advocatuur kunnen ook hier op instemming rekenen; net als maatschappelijk effectieve rechtspraak en beoordeling van wetgeving op eenvoud, menselijke maat en uitvoering. Voorzitter Henk Naves noemt de investeringen “hard nodig” en hoopt op een “robuuste, stabiele financiële basis” voor extra rechters en verbetering van de toegang tot de rechter door middel van digitalisering innovatie. Verder is het geld volgens hem nodig om de toenemende complexiteit van ondermijningszaken aan te kunnen.
Naast de financiële middelen omarmt Naves ook het voornemen om constitutionele toetsing mogelijk te maken, en hoopt hij dat het nieuwe kabinet de dialoog blijft zoeken over de verhouding tussen de staatsmachten en de effecten van wetgeving.
Onmisbaar
De Nederlandse Orde van Advocaten is eveneens blij met de aangekondigde investering, waarvoor zij zich de afgelopen jaren voortdurend heeft ingezet. De NOvA acht de sociale advocatuur voor versterking van de rechtsstaat “onmisbaar” en vindt de plannen dan ook goed nieuws voor rechtzoekenden en sociaal advocaten. Lagere griffierechten, minder juridische procedures van de overheid tegen de burger en meer gepubliceerde rechterlijke uitspraken: het zijn zaken die de Orde beschouwt als betere toegang tot het recht.
Gemengde gevoelens
De Vereniging Sociale Advocatuur Nederland heeft met gemengde gevoelens kennisgenomen van de passages in het coalitieakkoord, zo laat zij weten op LinkedIn. Aan de ene kant ziet de VSAN als positieve punten dat de aanbevelingen van de commissie-Van der Meer (die de puntentoekenning evalueerde in het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand) ter harte worden genomen, dat de ingeboekte besparingen op de sociale advocatuur worden geschrapt en dat de griffierechten worden verlaagd. Maar punten van zorg zijn voor de VSAN dat de (“ondoorgrondelijke”) stelselherziening wordt doorgezet en dat het kabinet de private juridische sector verantwoordelijk maakt “voor wat in essentie een overheidstaak is: zorg dragen voor toegang tot recht voor burgers”. In het coalitieakkoord schrijft het aanstaande kabinet namelijk een substantiële maatschappelijke bijdrage te verwachten van de gehele advocatuur.
Meepraten
Bij de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie hangt de vlag nog niet direct uit: de beroepsorganisatie wil bovenal meepraten over de nadere uitwerking van de coalitieplannen. De regeringsfracties zijn voornemens om gegevensuitwisseling in de strijd tegen ondermijning te verbeteren. Bij bijvoorbeeld witwassen speelt het notariaat als poortwachter een belangrijke rol: de KNB hamert er al jaren op en schuift dus graag aan.
