Met het programma wil de Rechtspraak de openbaarheid van de versterken. Het nieuwe programma moet er stapsgewijs voor zorgen dat de publicatie van een uitspraak op rechtspraak.nl het uitgangspunt wordt, waarvan alleen bij zwaarwegende redenen wordt afgeweken (publiceren, tenzij). Met het programma ‘Meer én verantwoord publiceren’ wil de Rechtspraak de komende jaren toe naar de situatie waarin over ongeveer tien jaar in principe alle uitspraken worden gepubliceerd.
Juridisch relevante’ uitspraken
Op dit moment wordt zo’n 4 procent van alle uitspraken gepubliceerd op rechtspraak.nl: de ‘juridisch relevante’ uitspraken. De laatste jaren is de maatschappelijke interesse voor rechterlijke uitspraken echter veel groter en breder geworden, constateert de Rechtspraak in een persbericht. Er is naast belangstelling voor de ‘juridisch relevante’ uitspraken, vooral in de wetenschap, de journalistiek en de wereld van legal tech interesse voor andere uitspraken. De grootste uitdaging bij het online publiceren hiervan is het vinden van een balans tussen de openbaarheid van de rechtspraak aan de ene kant en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer van betrokkenen aan de andere kant.
In het Nederlands Juristenblad (NJB) is een reeks artikelen opgenomen over dit onderwerp. Henk Naves (voorzitter van de Raad voor de rechtspraak), Saskia Sikking (voorzitter van de stuurgroep ‘Meer en verantwoord publiceren van de Raad voor de rechtspraak) en Leo van der Wees (raadsadviseur Recht & ict bij de Raad voor de rechtspraak) leggen uit wat de plannen zijn. Marnix Weusten en Menno Weij (beiden partner bij BDO) plaatsen daar kritische kanttekeningen bij: “Een juridische grondslag is er niet en wat de toegevoegde waarde voor de professionele juridische dienstverlener is en voor de individuele burger is nog maar de vraag.”
Zicht op procedures
De wetenschappers Bert Marseille (hoogleraar bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen) en Marc Wever (universitair docent bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen) juichen toe dat “de Rechtspraak van plan is een openbaarmakingsslag te maken.” Maar nog belangrijker, vinden beiden, “is zicht op het verloop en uitkomst van alle procedures, ook als de procedure niet eindigt met een uitspraak. Ook voor die procedures zou de Rechtspraak de meest belangrijke kenmerken moeten registreren en openbaar maken.”
Wettelijke regeling
De Raad voor de rechtspraak erkent dat een wettelijke grondslag belangrijk is. Uit het persbericht: “Een wet zorgt immers voor duidelijkheid rond de openbaarheid in dit digitale tijdperk, geeft legitimatie aan het voornemen om meer uitspraken te publiceren en voorkomt dat de Rechtspraak zelf bepaalt in welke mate zij gecontroleerd kan worden door de burger. Dat is een vaak gehoord punt van kritiek op de huidige selectiecriteria. Verder geeft een wettelijke regeling duidelijkheid over en onderbouwing voor de werkwijze die geldt voor publicatie op rechtspraak.nl.”