Mr. Studenten-ambassadeur Tonya Baranov stelt advocaat Romana Sewdajal een aantal vragen voor rechtenstudenten die net als zij een loopbaan in de advocatuur ambiëren. Vragen over hoe zij was als student, wat de grootste misvatting is over de advocatuur, welke vaardigheden studenten nu moeten ontwikkelen en meer.
Romana Sewdajal werkt al meer dan 27 jaar als advocaat. Sinds 1994 runt ze een eigen advocatenkantoor: Nieuwstaete advocaten. De zaken waar zij in procedeert zijn divers. Denk aan echtscheidingsprocedures, maar ook asielprocedures, en ook strafzaken.
Voordat ik aan het interview begin, is het misschien goed om te vermelden dat ik Romana Sewdajal sinds kort ken, omdat ik stage mag lopen op haar kantoor. In de twee maanden dat ik hier werk, is een hele nieuwe wereld voor mij opengegaan. Naast het feit dat ik juridisch inhoudelijk erg veel interessant uitzoekwerk krijg, heb ik mij ook verbaasd over hoeveel werk er is, en hoeveel werk gedaan kan worden in één dag. Het heeft mij nu al doen realiseren dat ik als student ook wat kostbaarder met mijn tijd mag omgaan. Tijd is immers waardevol. Ik wilde daarom graag de visie van Romana Sewdajal hebben met betrekking tot thema’s die alle rechtenstudenten die ook richting de advocatuur willen, zullen interesseren om zo wat inside information te krijgen.*
Het interview vond plaats op kantoor tussen de bedrijven door. Ik was om te beginnen nieuwsgierig naar de vroegere student achter de advocaat, om zo inzicht te krijgen in het ‘ontwikkelingsproces’ van student tot advocaat. Ik vroeg daarom:
Hoe was u zelf als student, en wat raadt u studenten aan om het beste uit hun studietijd te halen?
Romana: “Ik was erg gemotiveerd als student, en ongelofelijk gefocust op mijn studie. Als er extra’s waren zoals reisjes, snoepreisjes (lees: gratis), dan zei ik altijd keihard: “Nee, ik ga niet mee, want ik moet iets afmaken.” Maar achteraf denk ik dat ik nog gemotiveerder had moeten zijn. Ik had bijvoorbeeld ook een ongelofelijk interesse in de muziek, en in mijn tijd kon je niet tegelijkertijd op het conservatorium zitten en een opleiding als rechten doen.
Als ik studenten kan aanraden wat ze kunnen doen om het beste uit hun studietijd te halen, dan raad ik ze aan datgene te doen naast hun studie dat hun ongelofelijke interesse heeft. Ik heb daar namelijk spijt van. Ik had graag die muziekopleiding gedaan als dat kon. Muziek is altijd een enorme uitlaatklep geweest voor alle stress die ik op werk had en het was een hele andere wereld waar ik in stapte. In de tijd dat ik in een muziekbandje zat, kwam ik muzikanten tegen, maar vooral blije mensen. In mijn advocatenberoep kwam je daarentegen veel ellende tegen die je moest behandelen van anderen, dus het was echt stressvoller dan de muziekwereld. Het zijn dus twee werelden waar ik in zit, en ik raad iedereen het volgende aan: heb je interesse in schilderen of wat dan ook, ga daar ook wat mee doen, want volgens mij is de tijd voorbij dat je één beroep hebt. Volgens mij zitten we nu in een tijd dat we meerdere beroepen kunnen uitoefenen. We hebben heel veel talenten, maar dat realiseren we ons eigenlijk helemaal niet.”
Interessant. Ik dacht gelijk aan mijn andere passie: film. Ik denk dat ik misschien ook inderdaad mijn hobby’s of andere talenten verder ga uitdiepen. De kwaliteiten die je immers nodig hebt in de advocatuur of wat voor een professie dan ook, zijn ook kwaliteiten die je op een andere manier tot ontwikkeling kunt laten brengen, en die later dus ook van pas kunnen komen.
Over kwaliteiten gesproken, welke vaardigheden zouden studenten moeten ontwikkelen tijdens hun studie die tijdens het beroep van advocaat onmisbaar zijn?
Romana: “Dat is een hele leuke, want daar heb ik een duidelijke mening over. Ik kom soms langs de Albert Heijn en dan zie ik een jongen van ongeveer zestien jaar karretjes verzamelen, en dan zeg ik: ‘Kijk eens: daar loopt de toekomstige directeur van de Rabobank.’ Als student moet je namelijk allerlei vaardigheden ontwikkelen. Het maakt niet uit waar: in de horeca, ergens in de winkel staan, en dan bedoel ik ook de communicatieve vaardigheden. Ik heb mij dat eigen gemaakt buiten het gezin, door die bijbaantjes heb ik heel veel kunnen leren. Ga bijvoorbeeld bij een helpdesk werken waar klagende mensen komen om zo te leren problemen op te oplossen.
Ik zie het belang hiervan ook vaak terug in mijn werk. Ik zie namelijk vaak studenten die op hun studie allemaal negens en tienen halen, maar voor de rest helemaal niet weten hoe de wereld in elkaar zit. Het gaat binnen de advocatuur om het hele palet van de regenboog. Zo moet je met cliënten kunnen praten, hoe ga je bijvoorbeeld om met iemand die een psychische beperking heeft? In die bijbaantjes kom je alles wel tegen, en dat neem je echt wel mee naar de advocatuur.”
Waarom wilde u advocaat worden?
Romana lacht: “Ja, dat is een gek verhaal. Ik was een zevenjarig, achtjarig meisje en woonde toen met mijn familie in Suriname. Op een gegeven moment kwam de broer van mijn opa, die rechten had gestudeerd, op televisie. Hij was namelijk toen minister geworden. Wij waren toen met zes kleinkinderen op bezoek bij mijn oma, en toen hij op beeld verscheen, werden wij echt gemaand van ‘en nu allemaal stil!’, want hij sprak. Toen dacht ik: ‘O, als je advocaat bent, want hij was ook advocaat geweest, en JIJ praat, dan moet iedereen zijn mond houden’. Dat vond ik wel interessant, en dat gevoel is mij, toen ik voor de keuze stond een beroep te kiezen, wel bijgebleven.”
Welk aspect van de advocatuur vind je het meest interessant?
Romana – ze moet goed nadenken: “Er zijn heel veel aspecten die ik interessant vind. Zo vind ik winnen natuurlijk heel erg leuk”, lacht ze.
U heeft een winnaarsmentaliteit?
Romana: “Ja. Ik heb een winnaarsmentaliteit. Ik vind verliezen heel vervelend, maar ik heb wel altijd dat je ook van verliezen veel leert dus dat je dan ook weer ‘wint’. Daarnaast vind ik het ook leuk om iets uit te zoeken waar anderen niet uit komen. Zo heb ik heel vaak gehad dat ik cliënten overnam van advocaten die het maar niet lukte om een zaak tot een goed einde te brengen, en dan vind ik het echt ontzettend leuk als het mij dan wel lukt. Dat vind ik denk ik het leukst aan de advocatuur: moeilijke dingen uitpuzzelen.”
Ik moest gelijk denken aan toen ik mocht helpen met het maken van een draagkrachtberekening: al die cijfertjes, en al dat uitzoekwerk in het dossier naar die cijfertjes. Ook het gehamer op het feit dat elke bewering concreet bewezen moet worden, heb ik mij nooit zo gerealiseerd. Immers anders vertel je sprookjes, zoals Romana Sewdajal mij er terecht op wees.
Wat is een grote misvatting die mensen over het vakgebied hebben?
Romana: “Jonge mensen zien vaak op televisie of in series allemaal vrouwen met mooi gekapte haren, mooie make-up op, prachtige kleding aan, enorme hoge hakken die advocaat zijn. Dan denken die jonge mensen vaak dat het in de praktijk ook zo is. De glamour van ons beroep is er eigenlijk vrijwel niet. De misvatting is vaak dat het mensen zijn met snelle auto’s, mooie mensen, mensen die altijd mooie kleding aan hebben, nooit wallen hebben, en die dus nooit moe zijn onder hun ogen. En, doordat ze denken dat het een glamour beroep is, vergeten ze dat het gewoon keihard werken is. Wat de één onder keihard werken verstaat, is meestal gewoon ‘ik moet aanwezig zijn ergens’, maar bij ons is het echt zo dat je iets moet presteren in die 9 tot 6, anders wordt er doorgewerkt. In de loop der tijd heb ik wel geleerd snel te werken. In het begin ben je heel traag, en moet je dingen heel langzaam verwerken. Zodra je werkervaring hebt kun je dingen heel snel. Je denkt veel sneller, waardoor je alles goed kan comprimeren tussen 7 en half 6. Ik heb ook de tijd nodig om na te denken. Ik moet ook ‘lummelen’, uit het raam kijken om te kunnen nadenken over een zaak, en nadenken wil ik niet op zaterdag thuis doen. Soms heb je wel een ‘aha erlebnis’ in je bed, of in de sauna”, lacht ze. En dan enthousiast: “Ik heb een leuke anekdote! Dit is echt gebeurd. Een advocaat had op een declaratie voor een cliënt geschreven ‘Even voor u nagedacht in het park.’ Dat had hij echt zo opgeschreven. Anderhalf uur gewandeld in het park. Nou, dat is een rel geworden! De cliënt vertikte het om dat te betalen. Als ik bij die advocaat in dienst was geweest, of bij hem had gewerkt, had ik gezegd dat hij het anders moest opschrijven. Je moet namelijk kunnen nadenken over een zaak. Dat vind ik wel vervelend aan de advocatuur: mensen realiseren zich niet dat ons werk geestelijk zeer belastend is. Ze denken dat je alles maar uit je mouw schudt.”
Bent u dan ook de hele dag onbewust bezig met een zaak?
Romana: “Jazeker. Soms lig ik te slapen, word ik wakker en denk ik ‘dat is het!’ Dat heeft iedereen denk ik, maar je kan niet op je urenlijst zetten: voor u geslapen en plotseling ben ik wakker geworden, en ik heb toen tien minuten aan uw zaak gedacht, dat kan niet.”
We zijn aan het einde gekomen van het interview. In die korte tijd dat ik hier nu stage loop, heb ik wel gezien dat een advocaat het altijd druk heeft. Ik had dus best meer vragen willen stellen, maar het werk gaat door. De vragen die ik wilde stellen, heb ik in ieder geval kunnen stellen. Er rest mij echt nog één vraag.
Wat vindt u een goed boek?
Romana: “Toevallig ben ik met een heel leuk boek bezig “ Wij zijn ons brein.”
In mijn enthousiasme viel ik haar in de rede:
Van Dick Swaab!
Romana knikt instemmend: “Dat is best wel een goed boek om te begrijpen, en dan ga je begrijpen waarom er zoveel vreemde figuren rondlopen.”
De laatste vraag was gesteld, maar ik kon het niet laten om een aller-allerlaatste vraag te stellen, namelijk of ze nog een afsluitende boodschap had voor studenten. Ik had geluk, want die had ze zeker.
Romana: “Toen ik jonger was, had ik vaak een oordeel klaar over mensen. Ik zie ook dat heel veel mensen dat altijd hebben.. Als je iemand ziet of als je met mensen omgaat heb je al heel vaak je oordeel klaar. Naarmate je langer advocaat bent, dan leer je dus, en zeker ook door dit boek, kom je erachter dat je dat gewoon niet moet doen.”
