Mr. van de week is Ruud van Hövell tot Westerflier. Op 1 februari 2015 treedt Ruud van Hövell tot Westerflier aan als voorzitter van Stichting E-Court. Hij volgt hiermee Henriëtte Nakad op. Nakad blijft aan als operationeel directeur. e-Court ging in 2010 van start. Na een carrière in de advocatuur werd Van Hövell tot Westerflier in 1993 benoemd tot bestuursrechter van de rechtbank Maastricht en later tot kantonrechter in Sittard. Voor hij in 2012 werd benoemd tot arbiter bij e-Court was hij vice-president van de rechtbank Maastricht.
U noemt e-Court ‘de meest ingrijpende en logische ontwikkeling in de rechtspraak van de afgelopen 150 jaar’. De afgelopen jaren bleek dat niet iedereen die mening deelt. Begrijpt u de kritiek?
De geschiedenis leert dat het precies andersom is: de kritiek vormt het bewijs dat het om een zeer ingrijpende ontwikkeling gaat. Nakads theorie van de notaris bij e-Court laat zich vergelijken met wat Darwin aan reacties losmaakte met zijn evolutietheorie, of Galileï die verdedigde dat de aarde rond was. De kritiek kun je tot twee categorieën herleiden: (1) een gebrek aan inzicht of kennis, of (2) een behoudende geest. Soms houdt het daar op. Vaak is er een achterliggende drijfveer: behoud van macht, financiële belangen, jaloezie of andere menselijke beperkingen. Afhankelijk van de drijfveren bestaat bij mij méér tot minder begrip. Logisch was de ontwikkeling zeker ook. Het Ministerie had zelf al 25 jaar vergeefse pogingen achter de rug om te digitaliseren, en het beleid was (en is nog steeds): private rechtspraak op de eerste plaats. Dus over de logica van de ontwikkeling is een ieder het eens.
In 2012 liet onder meer de KNB zich kritisch uit over e-Court door te stellen dat de procedure van e-Court niet in lijn was met de wettelijke rol van de notaris. Wat heeft e-Court met deze kritiek gedaan?
Die uitspraak heeft mij bijzonder verbaasd, vooral door de discrepantie met het eerdere advies, naar toon en inhoud. Het lijkt me vooral een politiek correcte (paniek)reactie na de ingreep van de staatssecretaris van juni 2011. Wat e-Court gedaan heeft, is dat ze tijdelijk haar innovatiedrang heeft vervolgd binnen arbitrage. Ook hier moeten wij onze ogen niet sluiten voor de achterliggende drijfveren. Er waren ambtsdienaren die meenden dat e-Court nu “uit de markt geprijsd” zou zijn, en die daar openlijk blijdschap over toonden: door de ingreep werd e-Court immers duurder dan de kantonrechter. Ik verwacht dat de juridische misslag waarop de politieke ingreep was gebaseerd, nog zal worden rechtgezet. Overigens ben ik de eerste om te erkennen dat de notariële constructie technisch-juridisch zeer gecompliceerd is. Dat maakt de vinding ook zo briljant: een echte doorbraak. Je zou het kunnen vergelijken met de relativiteitstheorie van Einstein. Dit vervult mij des te meer met bewondering voor de innovatie als zodanig.
In 2012 bleken veel vonnissen van e-Court niet afdwingbaar te zijn, omdat partijen niet uitdrukkelijk met arbitrage via e-Court hadden ingestemd. E-Court heeft het sindsdien zeker rustiger gekregen?
Zelf pas ik altijd graag een nieuw paar schoenen voordat ik daadwerkelijk besluit om ze te kopen. Herkent u dat? Dit principe geldt ook voor juridische afdelingen binnen grote concerns die moeten beslissen om de landelijke algemene voorwaarden te wijzigen voor iets nieuws; eerst maar eens voorzichtig proberen. Binnen het kabinetsbeleid (private rechtspraak eerst) had de beslissing positief behoren uit te vallen met de boodschap “Beste mensen, het is nu in Nederland geprobeerd. Elke volgende in de rij moet eerst zijn voorwaarden aanpassen”. De rechter had de macht om dit te doen. De betreffende voorwaarden en de zorgvuldigheid van handelen naar de geselecteerde groep consumenten, stonden die uitkomst evenmin in de weg. Het is niet gebeurd. Alle zaken zijn nu opnieuw gedaan door de overheidsrechter, allemaal met dezelfde uitkomst. e-Court werd uiteraard wel in haar opmars vertraagd, maar de rust was van korte duur. e-Court was in 2014 opgenomen in meer dan acht en een half miljoen rechtsverhoudingen, via algemene voorwaarden, en dit aantal blijft gestaag groeien.
Sinds juni 2014 is de eKantonrechter actief. Het lijkt erop dat de overheid met de eKantonrechter e-Court de wind uit de zeilen wil halen. Hoe denkt u daarover?
De veronderstelling is een juiste. Prangende vraag is: waarom? Als de overheid sinds 2003 private rechtspraak een eerste plaats wil toebedelen, dan kan ik de reacties en de ingrepen sinds 2010 niet begrijpen. De enige verklaring is dat de Raad de eerste plaats voor de publieke rechtspraak wil behouden of heroveren. Mag de Raad wel het beleid doorkruisen bij de eerste gelegenheid? In het algemeen: in hoeverre mag staatsmacht worden gebruikt om de positie of het “marktaandeel” van de kantonrechter te beschermen? De overheid heeft de contractsvrijheid van burgers te respecteren; ook dát is artikel 17 Grondwet. Bij e-Court was digitalisering nooit het doel, maar een middel. Het doel is consumentenbescherming. Daarom is de eKantonrechter, die maar een handjevol zaken heeft gedaan in 2014, geen echt antwoord op e-Court. Het parlement vraagt geen enkele verantwoording over de proportionaliteit van deze miljoeneninvestering. Wonderlijk.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Ik denk met veel genoegen terug aan de verschillende functies die ik heb mogen bekleden. Echter, de rol van voorzitter van e-Court is de enige carrièrestap die ik zelf nooit heb kunnen voorzien; niet als rechtenstudent, niet als advocaat en niet als rechter. Daarom is het deze functie.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Ik noem de notaris die werd berispt omdat hij zich schuldig had gemaakt aan innovatie. Ik zou hem willen leren kennen en hem mijn spijt betuigen dat hij slachtoffer werd van een rechterlijke dwaling. Hij was één van de eersten, samen met prof. A.I.M. van Mierlo, die de juridische constructie van de notariële vastlegging van het bindend advies wel begreep. Dit is echt buitengewoon knap; een notariële Einstein zeg maar.
Welk boek las u het laatst?
Mocro Maffia van Wouter Laumans en Marijn Schrijver. Verwarrend en onthutsend.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Het lukt me niet om me dat beeld voor de geest te halen. Ik zie mijzelf niet in die omgeving.
