Moeten er één of meer tolken worden opgeroepen als een rechtzaak lang en complex is? Welke informatie moeten tolken voor aanvang van de zitting tot hun beschikking hebben. En wat moet er gebeuren als een tolk of vertaler een dienst weigert als hij vindt dat hij er niet geschikt voor is? Allemaal vragen die beantwoord worden in Best practice vertolking en vertaling strafrechtspraak.
Het Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht (LOVS) van de Rechtspraak heeft ingestemd met deze leidraad op het gebied van tolken en vertalen in strafzaken.
“Tolken en vertalers spelen een onmisbare rol bij een eerlijk strafproces,” stelt LOVS-voorzitter Geert Lycklama à Nijeholt op de website van de Raad voor de Rechtspraak. “Bij veel strafzaken is een tolk of vertaler betrokken. Zij moeten hun werk voor, tijdens en na de zitting zo goed mogelijk kunnen doen. Daarom is het zo belangrijk dat we weten wat hiervoor nodig is.”
“We hebben geen lijst met regels opgesteld, maar geven voorbeelden die zich bewezen hebben in de praktijk,” verduidelijkt Lycklama à Nijeholt. “We hopen dat deze voorbeelden iedereen bewust maken van wat een tolk of vertaler nodig heeft om zijn werk goed te kunnen doen.”
Totstandkoming
De recente ontwikkelingen in (Europese) wet- en regelgeving op het gebied van vertolking en vertaling in strafzaken waren een belangrijke stimulans voor het opstellen van de richtlijn. Ook het artikel De minachting voor de gerechtstolk van tolk/vertaler Auke Jacobs in het Nederlands Juristenblad vorig jaar was aanleiding om te onderzoeken hoe tolken en vertalers hun rol binnen het strafproces beter kunnen vervullen. “Er zijn ter voorbereiding van de best practice veel contacten geweest met betrokken partijen als rechters, het OM, de advocatuur en natuurlijk tolken en vertalers,” zegt Lycklama à Nijeholt. “Door te spreken met alle betrokken partijen is het eindproduct echt geworteld in de dagelijkse praktijk. Mensen kunnen hiermee direct aan de slag.”
Eerlijk proces
Als een slachtoffer of verdachte de taal niet spreekt, heeft hij het recht te worden bijgestaan door een tolk. Dit recht is onder andere vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Tolken en vertalers spelen daarom een belangrijke rol bij een eerlijk proces. “Als ultieme hoeder van een eerlijk proces heeft de rechter de plicht om na te gaan of dit soort bijstand nodig is, en of de kwaliteit van de tolkbijstand goed genoeg is,” benadrukt Lycklama à Nijeholt. “Ik denk dat rechters, tolken en vertalers en alle andere procesdeelnemers profijt hebben van deze best practice, en dat het recht op een eerlijk proces daarmee nog beter wordt gewaarborgd.”
