Procesafspraken zijn afspraken tussen OM en de verdediging over de omvang en het verloop van de strafprocedure. Daarbij kan het gaan om de afbakening van het opsporingsonderzoek, de procedeerwijze, bewijspositie, tenlastelegging en de strafeis. Ook kunnen bijvoorbeeld afspraken worden gemaakt over het beperken van onderzoekswensen door de advocaat, zoals getuigenverhoren.
Aanwijzing
Het OM noemde procesafspraken eerder een “gouden kans” en “een manier om zaken die zich ervoor lenen efficiënter en sneller af te doen.” De openbaar aanklager wil de werkwijze vastleggen in een Aanwijzing Procesafspraken in Strafzaken en is daarover in gesprek met de Raad voor de rechtspraak, de Nederlandse Orde van Advocaten en de minister van Justitie en Veiligheid. Het streven was de Aanwijzing vóór de zomer in werking te doen treden. Inmiddels is er een conceptaanwijzing opgesteld, waarop de NOvA nu reageert. Die noemt verdere stappen “op dit moment prematuur”.
Grondslag?
Veel onduidelijkheid bestaat namelijk nog over de vraag of de inzet van procesafspraken niet een wettelijke grondslag zou behoeven. Volgens het OM niet, en het weet zich daarin gesteund door de minister van J&V Yeşilgöz-Zegerius. Deze gaf onlangs aan dat procesafspraken reeds een basis vinden in “het vervolgingsmonopolie, het opportuniteitsbeginsel en de grondslagleer.”
Maar daarover heerst nog geenszins consensus. In april werd bekendgemaakt dat de procureur-generaal (PG) bij de Hoge Raad cassatie in het belang der wet zou instellen om de vraag te beantwoorden of procesafspraken onder het huidige kader rechtmatig zijn. “Omdat een wettelijke regeling over procesafspraken ontbreekt, is niet duidelijk of, en zo ja, onder welke voorwaarden, het maken van procesafspraken toelaatbaar is”, aldus de PG. De vordering tot cassatie wordt binnenkort verwacht.
Grote gevolgen
Volgens de adviescommissie strafrecht (ACS) van de NOvA moet dit arrest van de hoge Raad worden afgewacht alvorens de Aanwijzing Procesafspraken voor te leggen en vast te stellen, “gelet op de grote gevolgen die het maken van procesafspraken heeft voor de strafrechtspleging in het algemeen en de verdachte in het bijzonder.” Dit advies vindt mede grond in een aantal “ingrijpende elementen” in het huidige concept. Het volledige advies is te lezen op de NOvA-website.