Kent u het? Dat gevoel van: béétje jammer. Het bekroop afgelopen vrijdag de zo’n zestig aanwezigen bij een rondetafelgesprek tussen politici en wetenschappers over het Nederlandse integratiebeleid van de afgelopen anderhalf jaar. Dat was georganiseerd door het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM) en vond speciaal plaats in het gebouw van de Tweede Kamer: lekker makkelijk voor de politici. Aantal Tweede Kamerleden in de zaal? Nul.
Er zouden drie vertegenwoordigers uit de politiek deelnemen aan het gesprek, waarvan één op het laatste moment had afgezegd en een ander (Ankie Broekers-Knol van de VVD) bijna de hele middag wijselijk haar mond hield. Beetje jammer. Het groepje bekwame wetenschappers dat overbleef kon ongewild voor eigen parochie zitten preken.
Hirsch Ballin: geen ruimte voor aanscherping
Het integratiebeleid dus. Dat is streng. Zo streng dat de in de zaal gezeten Haagse vreemdelingenadvocaat Jan Wanrooij zich hardop afvroeg wanneer de rechters nou eindelijk eens ‘ballen’ zouden gaan tonen. Maar deelneemster aan het rondetafelgesprek Judith Boeree, rechter in Amsterdam, had het al gezegd: rechters zijn saai, want hebben geen mening. Ernst Hirsch Ballin (tegenwoordig hoogleraar Nederlands en Europees constitutioneel recht in Tilburg en hoogleraar rechten van de mens aan de UvA) had wél een mening: ‘Ik vraag me af waar Wilders precies nóg meer scherpte wil in het beleid. Ik zie die ruimte niet. Ik weet niet hoe Rutte Wilders straks tevreden kan stellen.’
Neem nou de gezinsherenigingrichtlijn die Leers wil verscherpen. Die gaat over personen in Nederland die een gezinslid uit het buitenland hier ook verblijf wil laten krijgen. Het beleid ten aanzien ervan is nu al zo streng als mogelijk binnen de grenzen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Bovendien: ‘Degenen die er vooral last van hebben zijn Henk en Ingrid’, vertelde advocaat Julien Luscuere. ‘Henk die verliefd is op een Oekraïense en Ingrid die zo’n knappe man in Ghana heeft ontmoet. Ze krijgen hun geliefden hier mooi niet naar toe.’ Eerste Kamerlid voor Groenlinks Tineke Strik bevestigde: ‘63 procent van de gezinsvormers is gewoon Nederlands.’
Iemand nog iets positiefs?
Tineke Strik was de enige vertegenwoordiger uit de politiek die veel zei. Ze verzuchtte dat integratie- en immigratiebeleid zo moeilijk te evalueren is, omdat het ieder jaar verandert en ook de doelstellingen ervan telkens worden aangepast. ‘Nooit wordt gekeken of het gestelde doel is gehaald.’ De andere aanwezige politica was Ankie Broekers-Knol, Eerste Kamerlid voor de VVD. Die hield voornamelijk stijf de kaken op elkaar, ook toen dagvoorzitter Ashley Terlouw (hoogleraar rechtssociologie in Nijmegen) na een poos vroeg of iemand in de zaal misschien iets ter verdediging van het kabinet wilde zeggen.
EHRM is heel terughoudend
Pas toen de discussie over het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) ging, wilde Broekers Knol wel wat kwijt. De VVD-fractie in de Eerste Kamer (‘Ik maak géén deel uit van het kabinet’) had vorige week nog een motie ondertekend waarin stond dat de mening van het EHRM geaccepteerd moest worden en dat het Hof op dit moment genoeg ruimte aan de lidstaten liet. Die ruimte, de margin of appreciation, moest wel duidelijk blijven. Bovendien had Ivo Opstelten vorige week ook nog gezegd dat de betekenis van het Hof groot was voor het waarborgen van de mensenrechten. Rick Lawson, hoogleraar Europees Recht in Leiden verwonderde zich over bestaande beeld van het EHRM als al te gretige waakhond. “Het Hof is juist buitengewoon terughoudend,” zei hij, en het houdt de Raad van State zo veel mogelijk ‘uit de wind.’
Wat er verder gezegd werd
Thomas Spijkerboer (hoogleraar migratierecht aan de VU) signaleerde een opvallende spanning. De norm voor liefdesrelaties binnen Nederland is: zo vrij als maar kan, terwijl buitenlanders die hier naar toe willen komen zo veel mogelijk getrouwd moeten zijn. Voor homoseksuelen is er een speciaal homohuwelijkvisum, dat dan weer wel. ‘Als je daarmee in Irak betrapt wordt kun je hier misschien wel weer asiel krijgen,’ grapte hij. Hirsch Ballin sprak het vermoeden uit dat een gedwongen afstand van een tweede nationaliteit een belemmering tot integratie eerder veroorzaakt dan wegneemt. En Peter Rodriques (hoogleraar immigratierecht in Leiden) vond strafbaarstelling van illegaliteit (‘crimmigatie’) een slecht idee.
Ondanks dat alle sprekers het eigenlijk dus wel met elkaar eens waren, liep de middag behoorlijk uit. De organisatie sloot af met vertellen dat ze dit evenement wel anderhalf jaar had voorbereid. Talloze politici waren benaderd, maar de meesten hadden überhaupt niet gereageerd. Beetje jammer, vonden alle aanwezigen. Realiseren politici zich wel dat mensenrechten tot de hoogste goederen van de rechtsstaat behoren? De sfeer tijdens de borrel in Dudok was dan ook enigszins gelaten. Conclusie: met deskundigen onderling het Nederlandse integratiebeleid evalueren, daar word je niet vrolijk van.
