Uit een recent eindrapport van het IViR blijkt dat snelle verwijdering van onrechtmatige online content een complexe opgave is. Onrechtmatigheid is moeilijk vast te stellen en degene die de daad pleegt is meestal onbereikbaar. In dit artikel wordt ingezoomd op de remedies omtrent de Notice- and Takedown-procedure.
Onrechtmatige online content is een breed begrip. Hierbij kan worden gedacht aan ongewilde publicaties van privé-informatie, belediging (art. 266 Sr), smaad (art. 261 Sr), laster (art. 262 Sr), bedreiging (art. 285 Sr), discriminatie (art. 1 GW jo. art. 137c Sr), datalekken en commercieel gebruik van informatie zonder toestemming. Je wordt op het internet geconfronteerd met schadelijke uitingen, en dat is vervolgens moeilijk om weer ongedaan te maken. Juridische stappen worden zelden gezet, omdat het te veel tijd kost. 15% van de Nederlandse bevolking wordt (in)direct met schadelijke content geconfronteerd. Slechts 1,4% van die groep neemt daadwerkelijk het initiatief om het vervolgens gerechtelijk te laten verwijderen, waaronder ook de onrechtmatige online gevallen. Andere belemmeringen voor slachtoffers zijn de hoge kosten, weinig vertrouwen in een onafhankelijke rechter en onzekerheid ten aanzien van een positieve uitkomst. In de politiek is het kwartje al gevallen met betrekking tot deze problematiek, hetgeen ontstaan is naar aanleiding van het burgerinitiatief Internetpesters aangepakt in 2016. Het verwijderen van onrechtmatige online content is een maatschappelijk probleem geworden waarvoor betere voorzieningen nodig zijn. De vraag is echter of het praktisch haalbaar is.
OPLOSSINGEN VOOR SLACHTOFFERS
IViR, het Instituut voor Informatierecht, heeft onlangs onderzoek gedaan naar de struikelblokken inzake snelle verwijdering van onrechtmatige online content. In dit artikel beperk ik mij alleen tot de mogelijke remedies ingevolge de Notice- and Takedown-procedure. De Notice- and Takedown-procedure is de meest effectieve en laagdrempelige manier om schadelijke content van het internet te verwijderen. De procedure werkt alleen wanneer de onrechtmatigheid gemakkelijk is vast te stellen, en bekendheid met de dienst zelf. Een illustratief voorbeeld is de copyright takedown notice van Google. Via een formulier geef je aan dat er inbreuk is gemaakt op je auteursrecht. Vervolgens bepaalt Google of de content onrechtmatig is om verwijderd te worden, wat niet altijd wordt gehonoreerd. Daar moet dus wat aan gedaan worden. De eerste oplossingsrichting is het inzetten van onafhankelijke trusted flaggers. Onrechtmatigheid kan dan makkelijker worden bepaald door een onafhankelijke gespecialiseerde partij.
Een tweede mogelijke oplossingsrichting is om de Notice- and Takedown-procedure vast te leggen in de wet. Op die manier wordt de rechtszekerheid gewaarborgd en krijg je een duidelijker beeld van hoe de procedure functioneert. Het instellen van escalatiemogelijkheden is ook een oplossingsrichting: als een dienst niet mee wil werken aan de verwijdering kan een toezichthouder eventueel ingrijpen om naleving te verzekeren. Tot slot de online of alternatieve geschilbeslechtingprocedures. De dienst kan dan zelf een onafhankelijke derde inschakelen om een oordeel te geven over de onrechtmatige online content. Het slachtoffer heeft dan ook minder het gevoel van partijdigheid. Facebook hanteert bijvoorbeeld deze aanpak met in samenwerking met Oversight Board. De organisatie bestaat uit experts die op grond van hun juridische expertise bindende oordelen vellen, en daar moet Facebook zich vervolgens aan houden.
Concluderend zijn er mogelijke remedies aanwezig om onrechtmatige online content snel verwijderd te krijgen inzake de Notice- and Takedown-procedure. Nu maar hopen dat het zo snel mogelijk geïmplementeerd wordt.
