Lang duurde haar carrière bij het advocatenkantoor niet: binnen een jaar werd de advocaat-stagiaire op staande voet ontslagen. Zij zou enkele keren in strijd met redelijke instructies van haar werkgever hebben gehandeld, zoals die keer dat zij zonder het benodigde akkoord van haar patroon een akte met getuigenverklaring indiende bij de rechtbank Den Haag. De kantonrechter (rechtbank Rotterdam) vindt het ontslag terecht. Vervolgens staat er een geschil over de studiekosten: die moet de advocaat-stagiaire terugbetalen, vindt haar werkgever. In de beschikking staat niet om welk kantoor het gaat.
Arbeidsovereenkomst
Die terugbetalingsplicht zou volgen uit de arbeidsovereenkomst, waarin een studiekostenbeding is opgenomen. Daarin staat dat de advocaat-stagiaire zal deelnemen aan de Beroepsopleiding Advocaten en dat het kantoor de studiekosten daarvan draagt. Maar er staat ook dat de advocaat-stagiaire de studiekosten volledig aan het kantoor terugbetaalt als het dienstverband tijdens de opleiding wordt beëindigd wegens een dringende reden. Dat laatste is gebeurd. Toch is de kantonrechter van oordeel dat de advocaat-stagiaire niet verplicht is om de studiekosten terug te betalen.
Scholing
Een werkgever moet op grond van het Burgerlijk Wetboek (artikel 7:611a lid 1) werknemers in staat stellen de scholing te volgen die noodzakelijk is voor de uitoefening van hun functie. Op grond van de Wet implementatie EU-richtlijn transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden (2002) zijn werkgevers verplicht die scholing kosteloos aan te bieden. Ieder beding (zoals een studiekostenbeding) in strijd hiermee is nietig.
Uitzondering
In de preambule van de Richtlijn staat dat deze verplichting geen betrekking heeft op beroepsopleidingen of opleidingen die werknemers verplicht moeten volgen voor het verkrijgen, behouden of vernieuwen van een beroepskwalificatie – tenzij de werkgever op grond van het Unierecht, het nationale recht of een collectieve overeenkomst verplicht is deze opleiding aan te bieden aan de werknemer.
Beroepsopleiding voor advocaten
Volgens de kantonrechter geldt deze uitzondering niet voor de beroepsopleiding voor advocaten. Het nationale recht (de Advocatenwet) verplicht de werknemer immers om deze opleiding te volgen. Als een advocaat niet binnen drie jaar de beroepsopleiding heeft afgerond, wordt de advocaat van het tableau geschrapt en mag de functie van advocaat niet langer uitoefenen. De opleiding is dus noodzakelijk voor de functie waarvoor de werknemer is aangenomen. Het gaat daarbij niet om een startkwalificatie (wat het kantoor stelde), nu de wet niet voorschrijft dat de opleiding moet zijn afgerond voordat de werknemer als advocaat aan de slag kan gaan.
Studiekostenbeding nietig
De beroepsopleiding voor advocaten valt daarmee onder de algemene scholingsplicht van de werkgever en moet dan ook kosteloos worden aangeboden. Dit betekent dat het studiekostenbeding, zo oordeelt de kantonrechter, waarin advocaat-stagiaire wordt verplicht de studiekosten terug te betalen, nietig is.
Taak voor de NOvA
Hier ligt ook een taak voor de Nederlandse Orde van Advocaten, schrijft advocaat en mediator Jolande ter Avest in een reactie op deze zaak op LinkedIn. “Een oplettende Orde checkt voor de beëdiging van een advocaat-stagiair of de arbeidsovereenkomst volgens de geldende regels is opgesteld. Er mag al een aantal jaren geen studiekostenbeding meer worden opgenomen. Ook niet in een aparte overeenkomst (wat nog steeds wel eens gebeurt). Het is best lastig voor een advocaat-stagiair die in een afhankelijke positie verkeert, om zelf aan de bel te trekken.”
