Recente uitlatingen van politici over de Rechtspraak zijn volstrekt misplaatst. Aldus president Daan Keur (hof Leeuwarden). Volgens Keur hebben sommige Kamerleden geen idee van wat zich binnen de rechterlijke organisatie afspeelt en dragen zij met hun onterechte kritiek bij aan een negatieve beeldvorming over de Rechtspraak. Hij nodigt daarom geïnteresseerde Tweede Kamerleden uit om eens een kijkje te komen nemen in de keuken van de Rechtspraak.
Aanleiding voor de uitval van Keur is een artikel in De Volkskrant van afgelopen vrijdag waarin verscheidene Kamerleden reageerden op het gegeven dat overschrijding van de wettelijke behandelingstermijn van een strafzaak nogal eens tot strafvermindering leidt. Dit weer als reactie op een artikel in de krant van een dag eerder waarin uitgebreid aandacht werd besteed aan het proces tegen serieverkrachter Herbert R. Die zaak is zo traag afgehandeld dat de Hoge Raad zijn gevangenisstraf van twaalf jaar heeft ingekort met zes maanden. De vertraging werd voornamelijk veroorzaakt door het hof Leeuwarden die het strafdossier vier maanden te laat naar de Hoge Raad stuurde. VVD-Kamerlid Ard van der Steur zegt hierover: “Rechters hebben hun zaken niet op orde, met dit schandalige gevolg”.
Keur merkt op dit soort reacties wel te verwachten. “Dat is op dit moment de politieke toon. Voor wat betreft het eindresultaat heeft hij gelijk; dat is onaanvaardbaar. Maar ik zou graag – en we gaan dit ook echt doen – de Kamerleden eens uitnodigen om te laten zien wat hier nu eigenlijk gedaan wordt. En hoe hard hier wordt gewerkt. Dat is geen excuus voor dat we weleens te laat zijn, maar wel om te laten zien dat uitdrukkingen als dat wij onze zaakjes niet op orde zouden hebben volstrekt misplaatst zijn. Ik snap wel dat de volksvertegenwoordigers boos en verontrust zijn, maar laat ze nou voordat ze dit soort uitingen doen eerst bij ons informeren. De deur staat altijd open.”
Tegen een stootje
Keur zegt realistisch te staan tegenover de aanhoudende kritiek en bemoeiens vanuit politieke hoek: “Dit houdt niet meer op, dat realiseren we ons. Het is anders dan vroeger, maar dat is nu eenmaal de ontwikkeling in de samenleving. We kunnen er wel over sputteren, maar we zullen ons zo moeten organiseren en opstellen dat we tegen een stootje kunnen en dat kunnen we ook. Wel blijft het vervelend dat steeds gewerkt wordt aan een bepaalde beeldvorming die ik niet terecht vind.” Keur vindt dat uit het oog wordt verloren dat de rechterlijke macht de afgelopen jaren enorme progressie heeft gemaakt als het gaat om modernisering van de organisatie.
Ganzenveer
In hetzelfde artikel in De Volkskrant stelt Van der Steur dat al tien jaar met de rechterlijke macht over digitalisering gediscussieerd wordt en dat het nu hoog tijd is dat daarmee wordt opgeschoten. Keur: “Dit wekt de indruk alsof met ons niet te praten zou zijn. En alsof wij nog met een ganzenveer zouden schrijven. Dit doet onze organisatie echt te kort. We hebben met digitalisering al enorme vorderingen gemaakt. Als Van der Steur bedoelt dat we volledig digitaal zouden kunnen procederen en als hij daarmee ook denkt dat je daarmee per definitie alle termijnoverschrijdingen achter de rug hebt dan heeft hij het mis. Het strafdossier kan straks wel helemaal digitaal zijn, maar dan nog steeds moet er een compleet arrest worden uitgewerkt.”
Geen sluitpost meer
De overschrijding van de termijnen werd volgens de president onder andere veroorzaakt doordat strafdossiers pas worden uitgewerkt als er hoger beroep of cassatie wordt ingesteld. Het gaat dan onder meer om het uitwerken van de bewijsmiddelen. Dat uitwerken kwam echter in het geding door de nieuwe zaken. “Vorig jaar heeft de Hoge Raad dit een halt toegeroepen. We hebben toen een grote ‘veegactie’ gehouden. De achterstallige voorraad is helemaal weggewerkt en er is een strikte afspraak gemaakt: ‘die dingen gaan op tijd de deur uit’. Het uitwerken is geen sluitpost meer en nu volledig opgenomen in de portefeuille van iedere juridisch medewerker en rechter. Daarnaast worden de termijnen nu per zaak bewaakt bijvoorbeeld door middel van termijnbrieven. In het verleden had je wel een bruin vermoeden dat een zaak misschien wat oud was, maar je wist nooit exact hoe oud. Daar is nu geen ontsnappen meer aan.”
Outputfinanciering
Volgens Keur is een andere oorzaak van de vertragingen het systeem van outputfinanciering. De rechterlijke instanties moeten voor elk jaar aangeven hoeveel beschikkingen zij denken te maken. Op basis van dat aantal krijgen de rechtbanken en hoven een bepaald budget. Worden er minder zaken afgedaan dan gepland dan moet er worden terugbetaald. “Op zich is dat positief want daardoor wordt men gedwongen scherpe plannen te maken en deze ook uit te voeren. Maar op het moment dat je onder druk komt te staan en de financiering tekort dreigt te schieten – en in die situatie zitten de hoven momenteel – loop je het risico dat men zich te veel op nieuwe zaken focust, omdat dat meer geld oplevert dan een ander product. De verleiding is dan groot om uitwerkingen voor cassatie te laten liggen.”
Meer geld is volgens Keur de oplossing, maar niet de enige. “We zijn als hoven ook intensief bezig om ‘best practices’ uit te wisselen om een soort landelijk protocol voor de behandeling van zaken te ontwikkelen die het meest effectief en efficiënt is. In de loop van dit jaar hopen we zowel voor strafrecht als belasting en civiel recht deze ‘best practices’ vast te kunnen stellen.”
