De Wet massaschade in collectieve actie (WAMCA) trad op 1 januari 2020 in werking en is bedoeld om massaschadeacties in Nederland mogelijk te maken. De wet verving eerdere wetten op het gebied van collectief actierecht (lees meer over de WAMCA in het Mr. Online-artikel ‘Massaclaim makkelijker en kansrijker, financiering is nog een hindernis’). Ideële zaken − collectieve procedures van belangenorganisaties die een rechtszaak starten in het algemeen belang, denk bijvoorbeeld aan de Urgenda-zaak − vallen hier ook onder.
Obstakels
Het was niet de bedoeling van de wetgever dat invoering van de wet het moeilijker dan voorheen zou maken voor belangenorganisaties om ideële rechtszaken te voeren. Toch is dat wel gebeurd, aldus Bureau Clara Wichmann en Stichting PILP in het rapport ‘De obstakels van de WAMCA voor ideële acties’. En dat terwijl toegang tot de rechter voor belangenorganisaties volgens hen essentieel is voor een goed functionerende rechtsstaat. Ideële acties kunnen zorgen voor rechtsbescherming van minderheden en kwetsbare belangen, misstanden aan de kaak stellen en bijdragen aan de bescherming tegen machtsmisbruik door de overheid.
Omdat de WAMCA in 2025 wordt geëvalueerd en gelet op het belang voor de rechtsstaat, besloten Bureau Clara Wichmann en PILP (een pro bono advocatenkantoor) de obstakels die de wet oplevert in kaart te brengen.
Ontvankelijkheidseisen
De WAMCA heeft volgens het rapport een beperkende invloed op de toegang tot de rechter voor ideële belangenorganisaties. Dat komt onder meer door de ontvankelijkheidseisen. Deze bepalen of een belangenorganisatie toegang heeft tot de rechter om een collectieve actie te voeren. Ze zijn volgens het onderzoek niet goed toegesneden op ideële acties en kunnen daardoor een belemmering vormen voor het voeren van procedures met een ideëel doel.
Bovendien zorgt de WAMCA doordat zij ingewikkeld en op sommige punten onduidelijk is, in de praktijk voor meer proceshandelingen, vertraging, extra advocaatkosten en investeringen.
Aanbevelingen
De onderzoekers komen met een aantal aanbevelingen om de tekortkomingen in de WAMCA aan te pakken. Ze vinden dat het nodig is om een onderscheid te maken tussen ideële acties en schadevergoedingsacties in het collectieve actierecht, omdat in deze procedures heel andere belangen worden behartigd en andere waarborgen nodig zijn. Door een aantal aanpassingen in de wet kan worden gewaarborgd dat ideële belangenbehartigers effectief gebruik kunnen blijven maken van hun toegang tot het recht.
